Ο αντίκτυπος του θανάτου του Αλεξέι Ναβάλνι

Τι σημαίνει ο θάνατος του Αλεξέι Ναβάλνι

Ο Αλεξέι Ναβάλνι,  ο ηγέτης της αντιπολίτευσης της Ρωσίας, πέθανε την Παρασκευή σε σωφρονιστική αποικία. Ήταν μόλς 47 ετών. 

Το σώμα του Ναβάλνι δεν έχει δοθεί στην οικογένειά του  καθώς θα παραμείνει στα χέρια των ρωσικών αρχών για άλλες 14 ημέρες όπως ανακοινώθηκε από την πλευρά των εκποροσώπων του Ρώσου αντιφρονούνται. Μέχρι στιγμής  η αιτία θανάτου του παραμένει ασαφής με τη σύζυγό του να καταγγέλλει ότι έπεσε θύμα δηλητήριασης με την ουσία νόβιτσοκ . Πρόκειται για την ουσία που χρησιμοποιήθηκε τόσο το 2018 στην περιβόητη υπόθεση του πράκτορα Σεργκέι Σκριπάλ.

Η ουσία, που σημαίνει «νεοφερμένος» ή «νεοσύλλεκτος» στα ρωσικά, αναπτύχθηκε για πρώτη φορά κρυφά από τη Σοβιετική Ένωση κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου τη δεκαετία του ’80, ως μέτρο αντιμετώπισης των αμερικανικών χημικών όπλων άμυνας. Η ύπαρξή της παρέμεινε μυστική μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90, οπότε διέρρευσαν σκόπιμα πληροφορίες σχετικά με την παραγωγή της από τον δυσαρεστημένο σοβιετικό επιστήμονα Βιλ Μιρζαγιάνοφ. Ακόμα μέχρι σήμερα, καμιά χώρα εκτός της Ρωσίας δεν παράγει αυτή την ουσία.

Ο Ναβάλνι ήταν ο πιο σκληρός επικριτής του Κρεμλίνου. Κατήγγειλε δημόσια τη διαφθορά που είδε στον πυρήνα του πολιτικού κόμματος του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν με τεράστιο προσωπικό κόστος: μετά βίας επέζησε από απόπειρα δηλητηρίασης και ήταν φυλακισμένος από το 2021.

Ο θάνατός του προκάλεσε πένθος στη Ρωσία – όπου τουλάχιστον 366 άνθρωποι έχουν τεθεί υπό κράτηση επειδή εξέφρασαν τη θλίψη τους – και άφησε την αντιπολίτευση να αμφισβητεί το μέλλον της.

Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι  υπάρχουν άλλοι ηγέτες της αντιπολίτευσης στη Ρωσία του αναστήματος του Ναβάλνι. Για ορισμένους νέους Ρώσους των πόλεων, ο Ναβάλνι είχε προσφέρει ελπίδα για ένα εναλλακτικό μέλλον απέναντι στον Πούτιν. Ο Ναβάλνι είχε προβλέψει ότι η Ρωσία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει πολιτική αναταραχή επειδή είπε ο Πούτιν έχτισε ένα εύθραυστο σύστημα προσωπικής διακυβέρνησης που στηρίζεται στη διαφθορά. Το Κρεμλίνο απέρριψε τις κατηγορίες του για τεράστια διαφθορά και για τον προσωπικό πλούτο του Πούτιν. Ρώσοι αξιωματούχοι χαρακτήριζαν τον Ναβάλνι ως εξτρεμιστή που ήταν μαριονέτα της CIA, η οποία, όπως λένε,σκοπεύει να σπείρει το χάος και να μετατρέψει τη Ρωσία σε πελατειακό κράτος της Δύσης. Σε μια συνέντευξη στη Μόσχα το 2011, ο Ναβάλνι ρωτήθηκε από το Reuters εάν φοβόταν να αμφισβητήσει το σύστημα του Πούτιν. «Αυτή είναι η διαφορά μεταξύ εμένα και εσένα: εσύ φοβάσαι και εγώ δεν φοβάμαι», είπε. «Καταλαβαίνω ότι υπάρχει κίνδυνος, αλλά γιατί να φοβάμαι;»

Μια μέρα πριν από το θάνατό του, ο Ναβάλνι είχε γυρίσει ένα βίντεο όπου μέσα από την φυλακή γελούσε και έκανε αστεία για τα εξαντλημένα κεφάλαιά του και τον μισθό του δικαστή. «Αξιότιμε σας, θα σας στείλω τον προσωπικό μου αριθμό λογαριασμού για να χρησιμοποιήσετε τον τεράστιο μισθό σας ως ομοσπονδιακός δικαστής για να «ζεστάνετε» τον προσωπικό μου λογαριασμό, γιατί μου τελειώνουν τα χρήματα», είπε μέσω σύνδεσης βίντεο.

Ο Daniel E. Slotnik των New York Times  μίλησε με τον  Anton Troianovski, τον επικεφαλής του γραφείου των Times στη Μόσχα, σχετικά με το θάνατο του Ναβάλνι και το μέλλον της ρωσικής αντιπολίτευσης.

Τι είδους αντίδραση βλέπετε στη Ρωσία; Πώς θρηνούν οι άνθρωποι;

Σε όλη τη χώρα, οι άνθρωποι καταθέτουν λουλούδια στα μνημεία των σοβιετικών καταστολών. Πολλές πόλεις στη Ρωσία έχουν αυτά τα μνημεία που γενικά τοποθετήθηκαν τη δεκαετία του 1990, προς τιμήν των θυμάτων των γκουλάγκ και άλλων καταστολών κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής Ένωσης. Και φαίνεται ότι οι άνθρωποι έλκονται αυτόματα σε αυτά τα μέρη για να τιμήσουν τη μνήμη του Ναβάλνι.

Φυσικά, μιλάμε για τη μειοψηφία των ανθρώπων που είναι αρκετά γενναίοι για να το κάνουν αυτό. Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν αναφέρει ήδη εκατοντάδες συλλήψεις ανθρώπων που πήγαν μόνο για να βάλουν λουλούδια. Ακόμη και αυτό είναι μια πολύ επικίνδυνη δήλωση στη σημερινή Ρωσία. Και την ίδια στιγμή, στην κρατική τηλεόραση, που είναι το κύριο μέσο ειδήσεων στη Ρωσία σήμερα, δεν υπάρχει σχεδόν κανένα ρεπορτάζ για το τι έχει συμβεί.

Τι σημαίνει αυτό για την αντιπολίτευση στη Ρωσία;

Είναι μια καταστροφική στιγμή για την αντιπολίτευση στη Ρωσία. Δεν νομίζω ότι μπορείς να το πεις αλλιώς. Ο Ναβάλνι ήταν η ελπίδα για τους ανθρώπους που ήταν αντίθετοι με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, αν και ο Ναβάλνι ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα κατά κάποιο τρόπο. Υπήρχαν άνθρωποι που νόμιζαν, ειδικά νωρίτερα στην πολιτική του καριέρα, ότι ήταν κάπως υπερβολικά εθνικιστής. Είχε ένα αρκετά άμεσο, μπρούμυτο ύφος που απομάκρυνε κάποιους.

Κανείς όμως δεν αμφισβήτησε ότι ήταν η κύρια εναλλακτική του Βλαντιμίρ Πούτιν στη ρωσική πολιτική σκηνή. Ήταν πραγματικά η μοναδική φιγούρα από όλες τις διάφορες πολιτικές προσωπικότητες τα τελευταία 24 χρόνια που προσπάθησαν να αμφισβητήσουν τον Πούτιν. Ήταν ο μόνος που μπόρεσε να απευθυνθεί όχι μόνο στους φιλελεύθερους των πόλεων στη Μόσχα, αλλά πραγματικά σε ένα πολύ ευρύτερο τμήμα Ρώσων. Ήταν απίστευτα ικανός να χρησιμοποιεί το YouTube και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να διεισδύσει στη φούσκα της προπαγάνδας που δημιούργησε η κρατική τηλεόραση. Και μπόρεσε να οικοδομήσει ένα εθνικό πολιτικό δίκτυο που κατόρθωσε επανειλημμένα να οργανώσει μαζικές διαδηλώσεις.

Τι μπορεί να κάνει η αντιπολίτευση στο μέλλον;

Λίγο πριν από το θάνατό του, ο Ναβάλνι υποστήριξε μια ιδέα που είχε μια άλλη εξόριστη αντιπολίτευση, η οποία έλεγε: Τι θα λέγατε ότι όλοι όσοι είναι αντίθετοι με τον Πούτιν πηγαίνουν σε ένα τοπικό εκλογικό τμήμα την ίδια ακριβώς ώρα στις 17 Μαρτίου, την τελευταία ημέρα του η εκλογή? Και στελέχη της αντιπολίτευσης λένε ότι η ώρα πρέπει να είναι μεσημέρι τοπική ώρα στην πόλη σας.

Αυτό είναι κάτι που φαίνεται ότι η αντιπολίτευση στην εξορία θα πιέσει πολύ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στο YouTube. Και τα στελέχη της αντιπολίτευσης σκέφτονται ότι ακόμη και στο τρέχον κατασταλτικό περιβάλλον, ίσως αυτός είναι ένας σχετικά ασφαλής τρόπος διαμαρτυρίας επειδή κανείς δεν λέει ότι δεν επιτρέπεται να πάτε στις κάλπες.