O Πούτιν και ο Ναβάλνι
Thomas Urban
CICERO
Στην μετα-Στάλιν εποχή της Σοβιετικής Ένωσης η διεθνής φήμη ήταν ένα είδος εγγύησης επιβίωσης για τους αντιφρονούντες που είχαν σταλεί στα γκουλάγκ λόγω της κριτικής τους στο καθεστώς. Ο δημοσιογράφος Αλεξάντρ Γκίνζμπουργκ, ο στρατηγός Πέτρο Γκριγκορένκο, ο φυσικός Γιούρι Ορλόφ επέζησαν από την καταναγκαστική εργασία, τις στερήσεις και την καταναγκαστική «θεραπεία» με ψυχοφάρμακα, επειδή οι ηγέτες του Κρεμλίνου στη Δύση δεν ήθελαν να κατηγορηθούν για δολοφονίες εξεχόντων αντιπάλων του καθεστώτος.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν όμως δεν νοιάζεται ούτε στο ελάχιστο για τη φήμη του στον κόσμο, η φήμη του έχει ήδη πληγεί ανεπανόρθωτα. Μετά την ρωσική επίθεση στην Ουκρανία οι ηγέτες του δυτικού κόσμου διέκοψαν τις σχέσεις μαζί του και δεν θα τον καλωσορίσουν ξανά ποτέ ούτε στον Λευκό Οίκο ούτε στο Μέγαρο των Ηλυσίων και δεν πρόκειται να δώσει πάλι ποτέ ομιλία στην γερμανική Bundestag. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης τον ερευνά επίσης για εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία.
Μάλλον λοιπόν δεν τον ενδιαφέρει η είδηση του θανάτου του πιο σκληρού αντιπάλου του μεταξύ των συμπατριωτών του. Από την άποψη του Πούτιν, θα μπορούσε να έχει ακόμη και μια ευπρόσδεκτη παρενέργεια, γιατί είναι μια προειδοποίηση για όλους τους αμφισβητίες: όποιος επικρίνει τον δεσπότη του Κρεμλίνου και τον επιθετικό πόλεμο που έχει ξεκινήσει παίζει με την ζωή του. Θα είναι δύσκολο να αποδειχθεί ότι ο θάνατος του Αλεξέι Ναβάλνι ήταν σκόπιμος. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το καθεστώς έκανε τα πάντα για να τον προκαλέσει δεδομένων των περιγραφών των δικηγόρων του για βασανιστήρια και της άρνησης χορήγησης της κατάλληλης ιατρικής περίθαλψης.
Ο Ναβάλνι είχε γίνει εξαιρετικά ενοχλητικός για τον Πούτιν και τον στενό κύκλο του επειδή κατήγγειλε τη διαφθορά και τον αχαλίνωτο πλουτισμό της ελίτ του Κρεμλίνου σε πολύ καλοφτιαγμένα βίντεο-ντοκιμαντέρ επισημαίνοντας επανειλημμένα ότι περίπου το ένα τρίτο του ρωσικού πληθυσμού ζούσε κάτω από τα όρια της φτώχιας… Εκατομμύρια Ρώσοι έχουν δει επίσης την ταινία για τον πελώριο πύργο του Πούτιν σε έναν λόφο πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα στο YouTube. Ο Ναβάλνι το είχε ξεκλειδώσει όταν βρισκόταν στη Γερμανία πριν από τρεισήμισι χρόνια. Μετά τη δηλητηρίαση οι γερμανοί γιατροί του έσωσαν τη ζωή και οι επισκέψεις που δέχτηκε στο νοσοκομείο από την Άνγκελα Μέρκελ και τον τότε αντικαγκελάριο Όλαφ Σολτς ενόχλησαν πολύ το Κρεμλίνο.
Ο Ναβάλνι επιτίθονταν αδιακρίτως στους υπερπλούσιους επιχειρηματίες. Αυτό ήταν αναμφίβολα σωστό αλλά πολιτικά όχι και πολύ σοφό, γιατί ιδιαίτερα σε αυτούς τους κύκλους υπήρχε μεγάλη δυσαρέσκεια για την πορεία του Πούτιν, που οδήγησε στην αποσύνδεση της Ρωσίας από τη Δύση. Εδώ ο Ναβάλνι θα μπορούσε να έχει λάβει υποστήριξη στην έκκλησή του για μεταρρυθμίσεις.
Παρά όλες τις προειδοποιήσεις, επέστρεψε στη Ρωσία στις αρχές του 2021 και συνελήφθη στο αεροδρόμιο της Μόσχας. Στην πρώτη του δίκη, καταδικάστηκε σε κάθειρξη εννέα χρόνων με βάση ένα προφανώς στημένο κατηγορητήριο για υπεξαίρεση. Η δεύτερη δίκη πριν από ένα χρόνο ήταν ακόμα πιο γκροτέσκα : καταδικάστηκε σε δέκα χρόνια ακόμη ως τρομοκράτης. Αυτές οι δύο δίκες έδειξαν ότι το Κρεμλίνο είναι εντελώς αδιάφορο για την κοινή γνώμη, αφού οι ισχυρισμοί ήταν το ίδιο κατασκευασμένοι με τους ισχυρισμούς ότι στο Κίεβο κυβερνούσαν φασίστες και ότι ο ρωσικός στρατός έπρεπε να απελευθερώσει τους Ουκρανούς αδελφούς του από αυτούς τους Ναζί.
Χωρίς εσωτερικές πολιτικές συνέπειες
Ο θάνατος του Ναβάλνι θα αυξήσει την οργή και την πικρία των αντιπάλων του Πούτιν, αλλά είναι απίθανο να έχει εσωτερικές πολιτικές συνέπειες. Οι πιο γνωστοί αντιφρονούντες έχουν εγκαταλείψει την χώρα ενώ σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς. Διότι, όπως επί Στάλιν, οι μυστικές υπηρεσίες της Μόσχας σκοτώναν επανειλημμένα αντιπάλους ακόμη και στο εξωτερικό. Αλλοι αντιφρονούντες βρίσκονται ήδη στα γκουλάγκ, όπως ο ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Βλαντιμίρ Καρα-Μούρσα, ο οποίος έχει υποστηρίξει δημόσια τις κυρώσεις κατά της ελίτ του Κρεμλίνου. Ούτε υπό τον μακροχρόνιο ηγέτη του κόμματος Λεονίντ Μπρέζνιεφ και τον αρχηγό των μυστικών υπηρεσιών του Γιούρι Αντρόποφ, ο οποίος αντιμετώπιζε ανελέητα τους αντιφρονούντες, δεν έμεινε κάποιος 25 χρόνια στα γκουλάγκ για μια διάλεξη ή ένα δοκίμιο, όπως συνέβη με τον Καρα-Μούσα, ο οποίος – όπως ο Ναβάλνι – πριν από την καταδίκη του είχε επίσης επιζήσει από επίθεση με δηλητήριο.
Σύμφωνα με αφηγήσεις πρώην στενών έκπτωτων συνεργατών του, ο Πούτιν έχει εμμονή με την αυταπάτη ότι έχει επιλεγεί από την Θεία Πρόνοια για να αποκαταστήσει τη ρωσική αυτοκρατορία. Κατά την εθνικιστική του άποψη για την ιστορία, οι Ουκρανοί είναι στην πραγματικότητα Ρώσοι, αλλά η Δύση τους υποκινεί για να βλάψουν την Μόσχα. Το γεγονός ότι, σύμφωνα με τις τελευταίες αναφορές από το μέτωπο, οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις ωθούν ολοένα και περισσότερο τους Ουκρανούς στην άμυνα ενισχύει περαιτέρω την πεποίθηση του. Η ρωσική πολεμική οικονομία παράγει μεγάλες ποσότητες τανκς, πυρομαχικών πυροβολικού και drones, τα οποία το Κίεβο μπορεί να αντιμετωπίσει μόνο με οπλισμούς από τη Δύση, που φτάνουν πάντα πολύ αργά και σε πολύ μικρές ποσότητες.
Οι χειρότερες συνέπειες
Λίγες μέρες μετά την επίθεση στην Ουκρανία, ο Πούτιν απείλησε όλους τους επικριτές του με τις χειρότερες δυνατές συνέπειες. «Τους φτύνουμε σαν κουνούπια που πετάνε γύρω από το στόμα μας», εξήγησε με την υποβλητική γλώσσα του. Στα μάτια του ο Ναβάλνι ήταν ένα από αυτά τα κουνούπια. Μερικές γενναίες ψυχές μπορεί να βγουν στους δρόμους για να του αποτίσουν φόρο τιμής αλλά δεν μπορούν να αποτελούν απειλή για το καθεστώς. Οι επιτροπές των μητέρων των στρατιωτών που ζητούν τον τερματισμό του πολέμου κατά της Ουκρανίας θα μπορούσαν να είναι πολύ πιο επικίνδυνες για τον Πούτιν από τους συντρόφους και τους υποστηρικτές του Ναβάλνι δεδομένου επίσης ότι οι μητέρες είναι ιδιαίτερα σεβαστές στη ρωσική παράδοση.
Ο θάνατος του Ναβάλνι δείχνει επίσης πόσο βαθιές έχουν γίνει οι ρήξεις μεταξύ Μόσχας και Δύσης. Ο ίδιος ο Πούτιν διέκοψε κάθε διάλογο. Ο καγκελάριος Σολτς και άλλοι κορυφαίοι πολιτικοί του Βερολίνου δεν εισακούστηκαν όταν του έκαναν έκκληση να δείξει επιείκεια στην υπόθεση Ναβάλνι. Ο Σολτς λέει τώρα πια ότι η Ρωσία «δεν είναι δημοκρατία». Η θλιβερή συνειδητοποίηση για το Βερολίνο είναι για άλλη μια φορά ότι θα ήταν καλύτερα να είχε ακούσει τον Ναβάλνι και όλους τους άλλους που προειδοποιούσαν για τον Πούτιν πριν από πολλά χρόνια.
Σημείωση: Το άρθρο δημοσιεύτηκε στo γερμανικό διαδικτυακό χώρο Cicero. Ο Thomas Urban είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.Ήταν ανταποκριτής στη Βαρσοβία, τη Μόσχα και το Κίεβο. Toν Σεπτέμβριο του 2023 κυκλοφόρησε το βιβλίο του με τίτλο:
