Τι αλλάζει στο Ναυτικό Πόλεμο κατά των Χούθι

Δημήτριος Τσαϊλάς*

Όποιος έχει ασχοληθεί με τη θάλασσα, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της ασφάλειας, έχει μάθει ότι ο έλεγχος των ναυτικών οδών -κυρίως των σημείων συγκέντρωσης/περάσματα- μεταφράζεται σε επιρροή, καθώς οι παράγοντες μπορούν να απειλήσουν να διαταράξουν τον ενεργειακό και εμπορικό εφοδιασμό. Γνωρίζουν επίσης ότι η μόχλευση είναι περιορισμένη, καθώς το εμπόριο προσαρμόζεται πάντα στις διαταραχές και οι αγορές σταθεροποιούνται γύρω από τη νέα κανονικότητα. Η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα καταδεικνύει αυτό το αποτέλεσμα, αν και με απροσδόκητο τρόπο. Μετά από μήνες επιθέσεων των Χούθι, ακολουθούμενες από μια σημαντική στρατιωτική απάντηση των Δυτικών, ελάχιστα έχουν επηρεάσει τις τιμές του πετρελαίου, ενώ ο αντίκτυπος στην προσφορά ήταν αμελητέος. Οι αγορές, στην πραγματικότητα, σήκωσαν τους ώμους από τη διαταραχή της Ερυθράς Θάλασσας.

Οι ροές ενέργειας έχουν πλέον εξαναγκαστεί σε δύο διακριτά κανάλια, με επίκεντρο τις μεταφορές. Αυτά συνδέουν τις αγορές όχι μόνο μέσω εμπορικών δεσμών, αλλά μέσω γεωπολιτικών σχέσεων, βελτιώνοντας την ανθεκτικότητα των ενεργειακών συνδέσεων και, κατ’ επέκταση, βελτιώνοντας την ενεργειακή ασφάλεια εν μέσω μιας διευρυνόμενης παγκόσμιας ενεργειακής μετάβασης. Ωστόσο, η διατάραξη της θαλάσσιας ασφάλειας προκαλεί κίνδυνο και αστάθεια στην παγκόσμια οικονομία –η εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία και από τη Μέση Ανατολή– μπορεί να έχουν πλέον αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από σχέσεις που συνδέουν τα εταιρικά κράτη μεταξύ τους για τον έλεγχο, όμως στο Γεωστρατηγικό πεδίο δράσης πώς μπορεί να εξελιχθεί ένας ναυτικός πόλεμος;

Στην Ερυθρά θάλασσα οι κυβερνήτες των πλοίων και οι επιτελικοί αξιωματούχοι των επιχειρήσεων έχουν αναλωθεί στα βασικά στοιχεία της στρατηγικής, εστιάζοντας ιδιαίτερα στην αρχή της συγκέντρωσης. Όπως γνωρίζουμε οι βασικές αρχές του πολέμου επιβεβαιώνουν ότι στην πιο θεμελιώδη μορφή του, η στρατηγική έχει να κάνει με τη συγκέντρωση περισσότερης δύναμης πυρός από τον αντίπαλο στη σκηνή της μάχης τη στιγμή της μάχης. Αλήθεια, έτσι δεν είναι; Όποιος είναι πιο ισχυρός όπου έχει σημασία, όταν έχει σημασία, κερδίζει;

Αυτή η ερμηνεία υπεραπλουστεύει την επιχειρησιακή σχεδίαση. Περισσότερη δύναμη πυρός δεν παρέχει σιδερένια εγγύηση νίκης. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν τέτοιες εγγυήσεις. Αλλά μεροληπτεί τις πιθανότητες προς τον καλύτερα οπλισμένο αντίπαλο.

Και όμως ο Clausewitz επισημαίνει ότι ενώ όλα στον πόλεμο είναι απλά, το να πετύχεις το πιο απλό είναι το πιο δύσκολο. Από τη μια πλευρά, αυτό οφείλεται στο κλίμα του πολέμου, μιας προσπάθειας γεμάτη τύχη, σκοτεινές τριβές και τον νόμο του Μέρφι-όλα αυτά συνυπήρξαν στην ατυχή επίθεση της Γερμανικής Φρεγάτας κατά του Αμερικανικού Drone, πρόσφατα. Από την άλλη πλευρά, οφείλεται στο ότι ο ανταγωνιστής έχει λόγο για το πώς εξελίσσεται η προσπάθεια και θα κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να βεβαιωθεί ότι είναι πιο ισχυρός στον αποφασιστικό τόπο και χρόνο. Οι ναυτικές δυνάμεις που επιχειρούν στην Ερυθρά Θάλασσα θα πρέπει να ενεργήσουν με βάση αυτή τη λογική, καθιστώντας τους εαυτούς τους πιο εύστοχους ανταγωνιστές αντί να περιμένουν παθητικά τι επιλέγουν να κάνουν οι Χούθι.

Μερικές αρχές που πρέπει να διέπουν την επιχειρησιακή σχεδίαση στην Ερυθρά Θάλασσα περιλαμβάνουν:

Διατηρήστε την πρωτοβουλία και συνεχίστε να προκαλείτε να μαντεύουν οι Χούθι

Μερικές φορές έχουμε την αίσθηση ότι εμείς στη Δύση αναρωτιόμαστε νευρικά τι θα κάνουν οι οργανωμένοι Χούθι με όλο αυτό το φανταχτερό υλικό που έχουν συσσωρεύσει τις τελευταίες δεκαετίες και πότε θα το κάνουν. Μια πιο προληπτική στάση θα κρατήσει την ηγεσία των Χούθι να αναρωτιούνται τι έχουν στο μανίκι τους τα σκάφη της Ευρωπαϊκής ναυτικής δύναμης «Ασπίδες» και οι άλλοι περιφερειακοί διεκδικητές της «Prosperity Guardian» -η πολυεθνική δύναμη που έχουν συγκροτήσει οι ΗΠΑ στην περιοχή. Όπως μαθαίναμε στη Σχολή Πολέμου, είναι καλύτερο να κρατάς τους άλλους ξύπνιους παρά να τους αφήνεις να σε κρατούν ξύπνιο.

Ένας απών μαχητής έχει λίγες πιθανότητες να επικρατήσει

Όπως έλεγε ο Ναύαρχος Κουντουριώτης, πρέπει να βρισκόμαστε εκεί, πρέπει να αποκτήσουμε ανώτερη δύναμη πυρός, και πρέπει να μείνουμε όσο χρειαστεί. Δεν πρέπει να αφήσουμε καμία αμφιβολία στο μυαλό των Χούθι, ότι αναπόφευκτα θα συγκρουστούμε για να πάρουμε τον έλεγχο, εάν παραβιάσουν τη θέλησή μας. Με μια συνεχή προσπάθεια να επηρεάσουμε τη θέληση του αντιπάλου ότι έχουμε την ικανότητα και την θέληση να κάνουμε τη διαφορά στο αποτέλεσμα του ανταγωνισμού. Οι αξιωματούχοι πρέπει να σκεφτούν τις κινήσεις του Στόλου ως μοχλό πολιτικής πειθούς και αποτροπής, να σχεδιάσουν αναπτύξεις για να ρίξουν τη «σκιά» στον λογισμό αποφάσεων των αμφισβητιών της ειρήνης και της ομαλής διακίνησης των εμπορικών πλοίων. Δηλαδή, να τους αναγκάσουν να συνυπολογίσουν τι θα μπορούσαν να κάνουν οι θαλάσσιες και αεροπορικές δυνάμεις της συμμαχίας σε κάθε απόφαση που παίρνουν. Εάν οι εχθροί μας βλέπουν τα πλεονεκτήματα της ευρωπαϊκής ναυτικής ομάδας στην επιχειρησιακή σκηνή όλη την ώρα, ή εάν είναι πεπεισμένοι ότι τα πλοία θα εμφανιστούν στο προσκήνιο χωρίς αποτυχία, κραδαίνοντας αρκετή μαχητική ισχύ για να κερδίσουν μια μάχη – ή να αποτρέψουν τις προσπάθειες τους να κερδίσουν – τότε θα τους αποτρέψουμε.

Συμπεράσματα

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε εξαρχής ότι πολλές πτυχές του πολέμου δεν θα αλλάξουν ακόμη και αν συμβεί η επανάσταση στις στρατιωτικές υποθέσεις. Οι περισσότεροι από τους καθοριστικούς παράγοντες της επιτυχίας στον πόλεμο, από το θάρρος και τη δύναμη της θέλησης μέχρι την πρωτοβουλία μικρής μονάδας και την ψύχραιμη λήψη αποφάσεων υπό πυρά, δεν έχουν σχεδόν καθόλου σχέση με την τεχνολογία ή το επιστημονικό φαινόμενο, οι ανθρώπινες πτυχές του θα κυριαρχούν πάντα. Δεύτερον, δεν πρέπει να πιστεύουμε ότι νέες έννοιες ή δυνατότητες θα αναιρέσουν τη θεμελιώδη φύση του πολέμου. Η τριβή μαζί με την ομίχλη, την ασάφεια, την τύχη και την αβεβαιότητα θα κυριαρχήσουν στα μελλοντικά πεδία μάχης όπως και στο παρελθόν. Η τριβή δεν θα εξαφανιστεί στο σύγχρονο πόλεμο, είναι γεγονός της ζωής. Η δομή των διεθνών σχέσεων αλλάζει γρήγορα και μαζί της μια επιστροφή στην αναθεώρηση. Νιώθουμε ότι “Το μέλλον θα είναι μια επανάληψη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με το φανταχτερό φόρεμα της υψηλής τεχνολογίας”. Είναι, εν ολίγοις, μια γραμμική επέκταση του παρελθόντος στο μέλλον, όπου η άποψη των ενόπλων δυνάμεων για τα τεχνολογικά θαύματα προσφέρει ένα όραμα πολέμου με το οποίο ο ίδιος ο Κουντουριώτης θα ένιωθε σαν στο σπίτι του.” Αν και η τεχνολογία είναι σημαντική, είναι μόνο ένα εργαλείο. Εάν το συνδέσουμε με μια σαφή κατανόηση του παρελθόντος και του παρόντος, μπορούμε ίσως να προωθήσουμε τις τρέχουσες δυνατότητές μας στο μέλλον με έξυπνο τρόπο. Η τεχνολογική πρόοδος έχει προσφέρει πλεονεκτήματα σε όλους. Το ίδιο σημαντικό είναι ότι οι επαγγελματίες στρατιώτες πρέπει να διατηρήσουν τις επαγγελματικές τους προοπτικές και να αποφύγουν να μαγευτούν με την τεχνολογία, καλό θα ήταν να θυμούνται ότι ενώ τα τεχνολογικά εξελιγμένα όπλα μπορούν να βοηθήσουν στην εξασφάλιση της νίκης, η τεχνολογία από μόνη της δεν μπορεί να κερδίσει Οι πόλεμοι τελικά κερδίζονται ή χάνονται στο μυαλό των στρατιωτών και των ηγετών τους.

*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI). Συγγραφέας του βιβλίου «Ο Σύγχρονος Πόλεμος» Προκλήσεις για την Ελληνική Ασφάλεια. Εκδόσεις Ινφογνώμων.

Σημείωση: Στη κεντρική φωτογραφία η φρεγάτα «Ύδρα» στον Ναύσταθμο Σαλαμίνας, πριν τον απόπλου της για την Ερυθρά Θάλασσα, όπου θα συμμετάσχει στην ευρωπαϊκή επιχείρηση ΑΣΠΙΔΕΣ.