Το ρωσικό Μπατακλάν, η Κεντρική Ασία και το IS–KP

Γιώτα Χουλιάρα

Στις 3 Ιανουαρίου 2024, ενώ τελούνταν το ετήσιο μνημόσυνο για το θάνατο του Κασέμ Σουλεϊμανί, ανώτατου ηγέτη της ελίτ Δύναμης Κουντς των Φρουρών της Επανάστασης, ο οποίος σκοτώθηκε από βομβαρδισμό αεροσκάφους των ΗΠΑ στο αεροδρόμιο της Βαγδάτης, το 2020, δυο διαδοχικές εκρήξεις, εντός δέκα λεπτών, συγκλόνισαν την περιοχή και οδήγησαν στο θάνατο  τουλάχιστον 103 ανθρώπους. Ακολούθησε οργή και θλίψη με το Ιράν να κατηγορεί τις ΗΠΑ και, ιδιαίτερα, το Ισραήλ και τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, να μιλά για «κατάλληλη τιμωρία». Αργότερα το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε την ευθύνη για το τρομοκρατικό χτύπημα, θυμίζοντας πως η σαλαφική τζιχαντιστική ομάδα δεν έπαψε να υφίσταται και επιθυμεί να επιστρέψει στη δράση σε μια εποχή ανακατατάξεων, όπου ακόμη και οι αντάρτες Χούτι στην Υεμένη ζητούν μερίδιο επιρροής.  

Στις 28 Ιανουαρίου, ακολούθησε μια ακόμη τρομοκρατική επίθεση, καθώς μέλη της τζιχαντιστικής οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος εισέβαλλαν στην καθολική εκκλησία Σάντα Μαρία στον Βόσπορο με αποτέλεσμα να σκοτώσουν έναν άνδρα. Για να φτάσουμε στην προηγούμενη Παρασκευή, όπου στα περίχωρα της Μόσχας συνέβη μια από τις πιο αιματηρές τρομοκρατικές επιθέσεις στη Ρωσία, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το ρωσικό Μπατακλάν λόγω των πολλών κοινών στοιχείων με την αντίστοιχη τρομοκρατική επίθεση της 13ης Νοεμβρίου του 2015 στο Παρίσι.  Και στις δυο περιπτώσεις, οι τρομοκράτες επιθυμούσαν τον μέγιστο αριθμό θυμάτων στοχεύοντας εκδηλώσεις πολιτών προκειμένου να δημιουργήσουν και το αίσθημα της ανασφάλειας.  

Η ανάληψη ευθύνης από το Ισλαμικό Κράτος, η οποία ήρθε στη συνέχεια, δεν έγινε αποδεκτή από τις επίσημες ρωσικές αρχές, καθώς το Κρεμλίνο θέλησε να περάσει το δικό του αφήγημα, το οποίο θα εξυπηρετούσε τον πόλεμο στην Ουκρανία και θα έδινε άλλοθι για τα ρωσικά χτυπήματα και μια νομιμοποίηση στον Πούτιν για σκληρότερη στάση απέναντι στη Δύση. Παρά το γεγονός ότι η ρωσική πλευρά προσπάθησε με κάθε τρόπο να εμπλέξει την Ουκρανία, μιλώντας άλλοτε για εμπλοκή της στο τρομοκρατικό χτύπημα και άλλοτε πώς στην Ουκρανία θα έβρισκαν καταφύγιο οι τρομοκράτες, άρα το Κίεβο είναι υπεύθυνο, ο Πούτιν αναγκάστηκε να παραδεχθεί τελικά ότι η επίθεση έγινε από ριζοσπάτες ισλαμιστές. Την ίδια ώρα, ο Λουκασένκο, πρόεδρος της Λευκορωσίας και εκ των στενών συμμάχων του Ρώσου προέδρου, είπε ότι οι ένοπλοι που επιτέθηκαν την περασμένη Παρασκευή στον συναυλιακό χώρο Crocus City Hall κοντά στη Μόσχα επιχείρησαν αρχικά να διαφύγουν στη χώρα του και όχι στην Ουκρανία. Το γεγονός ότι η ότι η χώρα του έκλεισε άμεσα τα σύνορά της, ανάγκασε τους δράστες της τρομοκρατικής επίθεσης να κατευθυνθούν στη ρωσο-ουκρανική μεθόριο, αδειάζοντας με τον τρόπο αυτό τα λεγόμενα Πούτιν.

Την ώρα που το Κρεμλίνο ψάχνει τρόπους να ρίξει την ευθύνη στην Ουκρανία και την Δύση, ο εκπρόσωπος της τζιχαντιστικής οργάνωσης, Άμπου Χουθάιφα αλ Ανσάρι, σε ηχογραφημένο μήνυμα που αναρτήθηκε στο κανάλι του ΙΚ στο Telegram, επαίνεσε την τρομοκρατική επίθεση και προέτρεψε τους υποστηρικτές του να βάλουν στο στόχαστρό τους «σταυροφόρους» παντού αλλά ιδίως στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και το Ισραήλ, γεγονός που γεννά ανησυχία για νέα τρομοκρατικά χτυπήματα από την τζιχαντιστική οργάνωση.

Ποιος ο σκοπός της επίθεσης στη Ρωσία

Το ερώτημα αυτό πλανάται ανάμεσα στους υποστηρικτές του Ρώσου προέδρου και δίνει αφορμή να ευδοκιμήσουν διάφορες θεωρίες συνωμοσίας για το ποιος μπορεί να έχει οργανώσει την τρομοκρατική επίθεση, το ρόλο της Δύσης, ακόμη και της ίδιας της Ρωσίας.  Αυτό συμβαίνει διότι πολλοί αγνοούν στοιχεία για τον τρομοκρατικό θύλακα IS–KP (Islamic State – Khorasan Province), τον οποίο λανθασμένα συνδέουν άμεσα με την σύγκρουση στη Γάζα και αρνούνται ότι οι ισλαμιστές θα μπορούσαν να χτυπήσουν την Μόσχα λόγω των καλών σχέσεων που έχει με Συρία και Ιράν. ακριβώς οι καλές σχέσεις είναι και ένα από τα ερεθίσματα για το χτύπημα.

Το IS–KP (Islamic State – Khorasan Province) είναι παρακλάδι του ΙSIS που συναντήσαμε κατά το συριακό εμφύλιο στη περιοχή της Μέσης Ανατολής το 2015. Δραστηριοποείται στην περιοχή που γεωγραφικά ονομάζεται Greater Khorasan, η οποία βρίσκεται σε τμήματα τόσο του Αφγανιστάν όσο και του Πακιστάν, αλλά και της Κεντρικής Ασίας, ιδιαίτερα στις χώρες που κάποτε αποτελούσαν τμήμα της ΕΣΣΔ.  Η συγκεκριμένη τρομοκρατική οργάνωση είναι φανατικοί σαλαφιστές και εναντιώνονται στους Σιίτες της Συρίας και του Ιράν με τους οποίους η Μόσχα έχει άριστες σχέσεις.

Η τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα ήρθε ως μήνυμα τόσο απέναντι στη Ρωσία, όσο και απέναντι στη Δύση, ότι ο τρομοκρατικός θύλακας ανασυντάσσεται και διεκδικεί ρόλο και λόγο σε μια εποχή όπου οι ισορροπίες αλλάζουν. Το γεγονός ότι οι υπηρεσίες πληροφοριών της Ρωσίας είναι απασχολημένες με όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία τα τελευταία χρόνια, έδωσε το περιθώριο στην τζιχαντιστική οργάνωση να δράσει χρησιμοποιώντας την επιρροή της στην Κεντρική Ασία και ιδιαίτερα στο πιο φτωχό από τα κράτη της περιοχής, το Τατζικιστάν. Όταν το Τατζικιστάν κήρυξε την ανεξαρτησία του από την ΕΣΣΔ, τον Σεπτέμβριο του 1991, ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες ενάντια στο νέο ανεξάρτητο κράτος στο οποίο κυριαρχούσαν οι πρώην σοβιετικές ελίτ. Ισλαμιστικές φατριές που προέρχονταν σε μεγάλο βαθμό από τις ορεινές περιοχές της χώρας αντέδρασαν και η κατάσταση κατέληξε γρήγορα σε έναν εμφύλιο πόλεμο πλήρους κλίμακας στον οποίο ενεπλάκησαν και ρωσικές ειδικές δυνάμεις. Έκτοτε η χώρα εξαρτιόταν πλήρως από τη Ρωσία και η Μόσχα επέτρεψε στους Τατζίκους να έχουν  διπλή υπηκοότητα, και της Ρωσίας και του Τατζικιστάν, η οποία στην περίπτωση της τρομοκρατικής επίθεσης βοήθησε τους τρομοκράτες να δράσουν.

Εδώ να αναφέρουμε πως δεν πρέπει να συγχέεουμε τον τρομοκρατικό θύλακα IS–KP (Islamic State – Khorasan Province) με τους τρομοκράτες του Καυκάσου και ιδιαίτερα όσους προέρχονται από την Τσετσενία και την Ινγκουσετία, οι οποίοι στο παρελθόν συνεργάστηκαν με το ISIS στο συριακό εμφύλιο.  Φαίνεται προς το παρόν ότι οι συγκεκριμένοι θύλακες, όσοι έχουν απομείνει στην περιοχή ελέγχονται πλήρως από τον Καντίροφ, σύμμαχο και εκλεκτό του Κρεμλίνου. Φανατικοί ισλαμιστές υπάρχουν και στο Νταγκεστάν, όπου τον Οκτώβριο του 2023 συνέβη, με την ανοχή της ρωσικής κυβέρνησης, συνέβη ένα περιστατικό που μας γύρισε πίσω στο χρόνο.  Αναφερόμαστε στην εισβολή που πραγματοποίησαν φανατικοί μουσουλμάνοι στο αεροδρόμιο της πόλης Μαχατσκάλα προκειμένου να εντοπίσουν Ισραηλινούς σε πτήση προερχόμενη από το Tελ Αβίβ.

Το γεγονός ότι η Ρωσία, η οποία έχει στην επικράτεια της μεγάλο μουσουλμανικό πληθυσμό, διατηρεί καλές σχέσεις με τους σιίτες και έχει αγαστή συνεργασία με τη σουνιτική Τουρκία, δεν αποτελεί εμπόδιο για τους φανατικούς του Ισλαμικού Κράτους να την στοχεύσουν. Μάλιστα καθώς η επιρροή της Μόσχας στις χώρες της Κεντρικής Ασίας φθίνει, δίδεται η ευκαιρία σε φανατικά στοιχεία να εκμεταλλευτούν τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα της περιοχής και να εισβάλλουν μέσω Ρωσίας και στην υπόλοιπη Ευρώπη.