Η Δύση έχει σημασία για την Πολωνία
της Judy Dempsey
Carnegie Europe
Η ιστορία έχει σημασία. Η μνήμη έχει σημασία. Η ανεξαρτησία είναι πολύτιμη, ιδιαίτερα στην Πολωνία.
Κάθε χρόνο, νέοι και ηλικιωμένοι βγαίνουν στη Βαρσοβία στις 11 Νοεμβρίου. Είναι μια ημερομηνία που είναι ανεξίτηλα γραμμένη στο πολωνικό ημερολόγιο. Το 1918, η χώρα ανέκτησε την ανεξαρτησία της αφού χωρίστηκε από την Αυστρία, την Πρωσία και τη Ρωσία -πρώτα το 1772, στη συνέχεια το 1793, και ξανά για άλλη μία φορά το 1795. Μετά από την τελική κατάτμηση, η Πολωνία έπαψε να υπάρχει.
Η ανεξαρτησία που ανακτήθηκε στον 20ο αιώνα ήταν βραχύβια. Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Πολωνία καταλήφθηκε από τη ναζιστική Γερμανία, για να ακολουθήσει η σοβιετική κατοχή που διήρκεσε μέχρι το 1989. Δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι η 11η Νοεμβρίου έχει σημασία για τη συλλογική συνείδηση ενός έθνους που επανεντάχθηκε στην Ευρώπη το 2004 ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Πολωνία επέστρεψε στην Ευρώπη, αλλά η σχέση του κυβερνώντος κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη είναι διφορούμενη στην καλύτερη περίπτωση, αντικρουόμενη στη χειρότερη. Αυτό που αποτελεί ζήτημα είναι το πώς η κυβέρνηση της χώρας αντιλαμβάνεται το κράτος δικαίου και τον διαχωρισμό των εξουσιών. Αυτό, από ορισμένες απόψεις, είναι το σκηνικό των πρόσφατων διαδηλώσεων στη Βαρσοβία στις 11 Νοεμβρίου.
Πήραν μία άσχημη τροπή. Ανάλογα με τις εκτιμήσεις, περίπου 50.000-60.000 άνθρωποι, πολλοί με τις οικογένειες, είχαν συγκεντρωθεί στην πρωτεύουσα, λιγότεροι από τους 90.000 που συγκεντρώθηκαν πέρυσι.
Το συμβάν αμαυρώθηκε από περίπου 1.000 νεο-ναζί, που κάθε χρόνο εκμεταλλεύονται τις εκδηλώσεις για την Ημέρα της Ανεξαρτησίας για να προωθήσουν τα δικά τους συνθήματα. Κάποια από τα πλακάτ είχαν συνθήματα όπως, “η Λευκή Ευρώπη των αδερφών εθνών”, “η Ευρώπη θα είναι άσπρη ή έρημη”, και “καθαρό αίμα, καθαρά μυαλά”. Ορισμένοι διαδηλωτές είχαν σημαίες με κέλτικους σταυρούς, κάτι που είναι ένα εθνικιστικό σύμβολο. Οι παραλληλισμοί με τα αμερικανικά ακροδεξιά κινήματα είναι παρόμοιοι.
Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, ομάδα γυναικών χτυπήθηκε ή κλωτσήθηκε ή τις αποκάλεσαν “πόρνες”. Επειδή η Ημέρα της Ανεξαρτησίας έχει προσελκύσει ολοένα και περισσότερο αυτές τις ακροδεξιές οργανώσεις -όχι μόνο από την Πολωνία αλλά και από άλλες χώρες επίσης- λιγότεροι άνθρωποι συμμετέχουν σε αυτές, λόγω φόβου.
Ο Piotr Stasinski, βοηθός αρχισυντάκτη στην Gazette Wyborcza, της κορυφαίας φιλελεύθερης εφημερίδας στην Πολωνία, σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό κανάλι TVN24, περιέγραψε την ατμόσφαιρα και τα συνθήματα που ακουγόταν από τις ακροδεξιές οργανώσεις. Ο Stasinski δεν μάσησε τα λόγια του. Μετέφερε ακριβώς τη γλώσσα αυτών των οργανώσεων.
Για αυτή τη συνέντευξη, ο Stanislaw Karczewski, ο πρόεδρος της Γερουσίας, δήλωσε ότι θα καταθέσει καταγγελία στις αρχές για τις “χυδαίες λέξεις” που χρησιμοποίησε ο Stasinski στην τηλεόραση.
Και εδώ είναι το κομβικό σημείο του θέματος.
Σύμφωνα με τον πολωνικό νόμο, τα νεοναζιστικά, φασιστικά ή κομμουνιστικά σύμβολα δεν επιτρέπονται. Ωστόσο στις προηγούμενες διαδηλώσεις, η κυβέρνηση δεν είχε κινήσει διαδικασίες εναντίον όσων φέρουν τέτοια σύμβολα. Αυτό είχε τρεις συνέπειες. Πρώτον, εμποδίζει τους απλούς ανθρώπους από το να παρευρίσκονται στους εορτασμούς της 11ης Νοεμβρίου εξαιτίας της βίας και των βρισιών. Δεύτερον, με το να μην διώκει τις ακροδεξιές οργανώσεις, αυτοί οι διαδηλωτές μπορούν να καταστρέψουν τις εκδηλώσεις. Και τρίτον, η πολωνική κοινωνία γίνεται όλο και πιο πολωμένη μεταξύ εκείνων που είναι όλο και πιο επιφυλακτικοί έναντι των ευρωπαϊκών αξιών και εκείνων που θέλουν να υπερασπιστούν ή να υποστηρίξουν τις αξίες της ευπρέπειας και της ανοχής.
Η συντηρητική εθνικιστική κυβέρνηση της Πολωνίας αρχικά προσπάθησε να υποβαθμίσει το ακροδεξιό στοιχείο ως απάντηση στα γεγονότα της 11ης Νοεμβρίου -σε αντίθεση με τον πρόεδρο Andrzej Duda, ο οποίος δήλωσε πως δεν υπάρχει χώρος στην Πολωνία για ξενοφοβία και αντί-σημιτισμό. Μετά από τις διαμαρτυρίες της αμερικανό-ευρωπαϊκής επιτροπής στη Βαρσοβία και του Ισραηλινού υπουργείου Εξωτερικών (του οποίου ο εκπρόσωπος, Emmanuel Nahsjon δήλωσε πως “η ιστορία μας διδάσκει ότι οι εκφράσεις ρατσιστικού μίσους πρέπει να αντιμετωπιστούν γρήγορα και αποφασιστικά”), η κυβέρνηση άλλαξε τον τόνο της. Η εξωτερική κριτική είναι σαφώς σημαντική.
Το υπουργείο Εξωτερικών καταδίκασε τα ρατσιστικά και αντί-σημιτικά συνθήματα. Δήλωσε ότι η διαδήλωση ήταν “μια μεγάλη γιορτή για τους Πολωνούς, διαφορετική αλλά ενωμένη γύρω από τις κοινές αξίες της ελευθερίας και της πίστης σε μια ανεξάρτητη πατρίδα”.
Ωστόσο, η πολωνική κυβέρνηση και οι νομοθέτες ισχυρίστηκαν επίσης ότι η κάλυψη από τα ΜΜΕ ήταν εκτός πλαισίου και ότι δημοσιογράφοι όπως ο Stasinski δεν θα έπρεπε να περιγράψει ανοιχτά τι είδε και τι άκουσε. Αλλά η δημοσίευση αναφορικά με αυτά τα ακροδεξιά κινήματα και η καταδίκη τους από τις κυβερνήσεις, είναι απαραίτητη περισσότερο από ποτέ δεδομένης της επίδρασης των social media. Πρέπει επίσης να διασφαλιστεί ότι οι εορτασμοί της Ημέρας της Ανεξαρτησίας είναι απλώς τέτοιοι: μια γιορτή για την Πολωνία και τη θέση της στην Ευρώπη.
