Το τρίγωνο Ρωσίας, Ουκρανίας και Τουρκίας

της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου*

Ιστορικός- Διεθνολόγος

Αν και γίνεται ιδιαίτερος λόγος στον εκβιασμό του Πούτιν ότι θα δεν θα συνεχίσει την τροφοδότηση με φυσικό αέριο των χωρών που έχουν υπογράψει μαζί του ενεργειακά συμβόλαια αν αυτές δεν πληρώσουν με ρούβλια, αυτό που πρέπει να πούμε είναι, ότι αφού δεν γνωρίζουμε τους όρους και το νόμισμα πληρωμής που αναγράφονται μέσα στις εμπορικές αυτές συμβάσεις, οπότε όλα θεωρούνται πιθανά.

Αν και επί της ουσίας είναι αρκετά δύσκολο ότι τα συμβόλαια αυτά έχουν υπογραφεί με τον όρο η διάθεση των ενεργειακών προϊόντων στις ευρωπαϊκές αγορές να γίνεται με το ρωσικό νόμισμα. Ωστόσο δεν αποκλείει πχ να αναφέρεται το δολάριο ως το κύριο συναλλακτικό νόμισμα, οπότε και πάλι διαφοροποιούνται τα δεδομένα, όμως το πιθανότερο είναι, οι συμβάσεις να έχουν υπογραφεί με νόμισμα το ευρώ, και φυσικά, ως εκ τούτου, αποδεικνύεται, όπως αναφέρουν και έγκριτοι αναλυτές και οικονομολόγοι, ότι ο Πούτιν μπλοφάρει, προκειμένου να κερδίσει χρόνο.

Από εκεί και πέρα, θεωρώ ότι δεν πρέπει να υποβαθμίζουμε το γεγονός, ανεξάρτητα της αλληλεγγύης προς τον ουκρανικό λαό για όλους τους γνωστούς λόγους, ότι ο Ζελένσκι μέσα στις 8 χώρες που επιδιώκει να καταστούν εγγυήτριες δυνάμεις περιλαμβάνει το τουρκικό κράτος.

Οι χώρες που έχουν κληθεί να εξασφαλίσουν την ακεραιότητα των νέων εδαφών που θα προκύψουν για την Ουκρανία, μετά τη συμφωνία που θα προκύψει ανάμεσα στις δύο αντιμαχόμενες πλευρές είναι : οι ΗΠΑ, η ίδια η Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς, η Γαλλία, η Γερμανία, η Κίνα, η Ιταλία, η Πολωνία, το Ισραήλ και η Τουρκία.

Φυσικά, όπως βλέπουμε στις εγγυήτριες δυνάμεις υφίστανται τα 5 μόνιμα μέλη του ΣΑ του ΟΗΕ που εκ των πραγμάτων, όπως λέμε συχνά, και μόνο που φέρουν το ρόλο αυτό, δηλαδή του μόνιμου μέλους, φανερώνει την ισχυροποίηση της ηγεμονίας τους. Ο Καναδάς είναι ένα Κράτος που ανήκει σε όλους τους μεγάλους Οργανισμούς και στα fora που διαμορφώνουν τις παγκόσμιες πολιτικές αποφάσεις και την Οικονομία και φέρει τα χαρακτηριστικά του πιο κοντινού εταίρου των ΗΠΑ στον αγγλοσαξωνικό άξονα, μία συνθήκη που εκ των πραγμάτων, θα πρέπει να μελετήσουμε σε νέα πλαίσια τη χώρα, Καναδάς, στη Διπλωματία που θα προκύψει μετά το συγκεκριμένο Πόλεμο, αλλά και που έπρεπε να μελετάμε αμέσως μετά την υπογραφή της AUKUS (παρόλο που δεν συμμετέχει σε αυτήν). Οι ΗΠΑ έχουν προσδώσει ακόμα πιο αναβαθμισμένο ρόλο στο καναδικό κράτος, μία χώρα που έχει και γαλλικά χαρακτηριστικά (και αποτελεί μία πολύ σημαντική συνθήκη). Φυσικά, ο Καναδάς είναι ένα ενεργειακό Κράτος.

Από την άλλη, η Ιταλία είναι ένα Κράτος που φυσικά έχει ρόλο ρυθμιστή σε σχεδόν όλες τις Διεθνείς Συμφωνίες. Όμως, θα πρέπει να πούμε, ότι είναι επιτυχία της ισραηλινής Κυβέρνησης να πάρει ενεργό ρόλο ανάμεσα σε Ρωσία και Ουκρανία, γιατί, ως γνωστόν, φέρει σημαντικό εβραϊκό πληθυσμό στα συγκεκριμένα εδάφη.

Αν και ο κύριος λόγος είναι όχι τόσο ο εβραϊκός πληθυσμός, όσο ότι το Κράτος του Ισραήλ φέρει ταυτόσημα κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά με το ουκρανικό κράτος, και εννοούμε ότι το Παλαιστινιακό δεν μπορεί παρά να “διαβάζεται” κάτω από το ίδιο πλαίσιο που οι Ρώσοι αντιμετωπίζουν τις περιοχές του Ντονμπάς και της Κριμαίας, η οποία τελευταία έχει ήδη από το 2014 προσαρτηθεί στη ρωσική επικράτεια.

Και φυσικά φτάνουμε στην Τουρκία. Όσο, δυστυχώς, και να θέλουμε να υποβαθμίσουμε το ρόλο που κατέκτησε στο ουκρανικό ζήτημα, οφείλουμε να είμαστε ρεαλιστές. Η Τουρκία, άλλωστε, ήταν ένας πολύ σημαντικός σύμμαχος του Ζελένσκι.

Η Ουκρανία δεν προμηθευόταν μόνο στρατιωτικό εξοπλισμό από το τουρκικό κράτος, αλλά χρησιμοποιούσε την Τουρκία στη σχέση της με τη Ρωσία. Είναι πολύ γνωστή άλλωστε η Συμφωνία Στρατιωτικής Συνεργασίας που έχει υπογραφεί στην Άγκυρα τον Οκτώβριο του 2020 ανάμεσα σε τουρκικό και ουκρανικό κράτος. Συγχρόνως δε, στις αρχές Φεβρουαρίου του 2022 υπογράφηκε Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου ανάμεσα σε Τουρκία και Ουκρανία, με πολύ σημαντικό όρο αυτής, μέρος των μη επανδρωμένων τουρκικών αεροσκαφών να κατασκευαζονται στην Ουκρανία.

Ενώ το Ουκρανικό Κοινοβούλιο έχει αναγνωρίσει πλήρη μειονοτικά δικαιώματα στις τουρκικές ομάδες που κατοικούν στο ουκρανικό έδαφος, εν αντιθέσει με την ιστορική ελληνική μειονότητα, η οποία απλά, για να το πούμε τελείως απλοϊκά, ώστε να συνειδητοποιησουμε επιτέλους το καθεστώς των δικών μας ομογενών στην Ουκρανία, επιβιώνουν και διαβιωνουν ωσάν να είναι ένας λχ ποδοσφαιρικός σύλλογος ή ένα σωματείο κυριών πλεξίματος.

Φυσικά, επειδή εμείς οφείλουμε να είμαστε με τη σωστή πλευρά της ιστορίας, έχουμε προσκαλέσει τον Ζελένσκι να μιλήσει στο Ελληνικό Κοινοβούλιο την προσεχή εβδομάδα, του οποίου το δικό του Κοινοβούλιο με επικεφαλής του Κράτους του τον ίδιο δεν έκανε αποδεκτό το ελληνικό αίτημα να δοθεί το καθεστώς της μειονότητας στη δική μας Ομογένεια.

Από εδώ και πέρα το θέμα που προκύπτει είναι, τι πρέπει να κάνουμε, ώστε να μην στεκόμαστε απλά στη σωστή πλευρά της ιστορίας, αλλά να ωφεληθουμε και από την πλευρά που στεκόμαστε.

Αυτήν την στιγμή στο διπλωματικό προσκήνιο για το ουκρανικό, αναμφισβήτητα, “παίζει μπάλα” η Τουρκία. Και φυσικά αυτά που ακούγονται για κυρώσεις, επειδή έκανε δεκτους τους Ρώσους ολιγάρχες στο έδαφός της, πραγματικά οφείλουμε να τα αντιμετωπίζουμε με ιδιαίτερα αποστασιωποιημένο τρόπο (είναι μία πολύ ευγενική έκφραση η συγκεκριμένη για το πώς οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα), καθώς η λέξη, κυρώσεις, ειδικά στις διπλωματικές σχέσεις λαμβάνει πολυποίκιλο περιεχόμενο.

Όμως πρέπει να πούμε και κάτι. Δεν πρέπει η Ελλάδα να χάσει την επαφή της με τη Ρωσία. Και ειδικά μετά το πέρας του συγκεκριμένου πολέμου, η Ρωσία θα έχει την Ελλάδα ακόμη περισσότερο ανάγκη για να αποκτήσει την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων και να επανέλθει στο διεθνές σύστημα. Η Ελλάδα πρέπει να αναλάβει αυτόν τον ρόλο. Άλλωστε έδειξε ότι είναι στη σωστή πλευρά της ιστορίας, τώρα ας κάνει κάτι επωφελες για την ίδια και κυρίως για την Ομογένειά μας. Η Ρωσία έχει ανάγκη την Ελλάδα, γιατί η Κριμαία, ένας από τους ζωτικούς χώρους του ρωσικού κράτους είναι το κόκκινο πανί στις σχέσεις με την Τουρκία.

Εμείς έχουμε Ομογένεια στην Κριμαία και μάλιστα ιστορική. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εθνικό συμφέρον μας είναι, και φυσικά επειδή έχουμε και συγκεκριμένο αποτύπωμα στη Διεθνή Διπλωματία ως αξιόπιστος συνομιλητής, να αποτελεσουμε το δίαυλο ανάμεσα σε Ρωσία και Δύση. Γιατί φυσικά δεν ωφελεί τα δυτικά συμφέροντα το ρωσικό κράτος να είναι για πολύ ακόμα καιρό απομονωμένο. Και φυσικά θα δούμε τους δύο πραγματικούς πολεμιους του συγκεκριμένου πολέμου, Μπάιντεν και Πούτιν να ξανακάθονται στο ίδιο τραπέζι.

*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Μέλος και Εξωτερική Συνεργάτιδα του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ), Εξωτερική Συνεργάτιδα Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και Σχολής Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ)