Το κάψιμο του κορανίου στη Σουηδία, η ένταξή της στο ΝΑΤΟ, η στάση της Τουρκίας & ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας

Γράφει ο Γεώργιος Κουκάκης*

Αφορμή για την εκπόνηση της παρούσας ανάλυσης στάθηκε η πρόσφατη απόφαση της Τουρκίας –δια στόματος του Τούρκου Προέδρου- να μην υποστηρίξει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ,[1] με αφορμή το κάψιμο του Κορανίου που σημειώθηκε στη Σουηδία στις 21 Ιανουαρίου 2023.[2] Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι η διαδικασία ένταξης μίας χώρας στο ΝΑΤΟ περιλαμβάνει την έναρξη συνομιλιών ένταξης, την αποστολή επίσημου αιτήματος στο ΝΑΤΟ από την υποψήφια χώρα, την υπογραφή των πρωτοκόλλων ένταξης, την επικύρωση αυτών από τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, την επίσημη πρόσκληση της χώρας από το Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ και ολοκληρώνεται με την κατάθεση των απαραίτητων εγγράφων προσχώρησης –σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία της χώρας- στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ.[3]

Όσον αφορά την ένταξη της Σουηδίας,  η εν λόγω χώρα –ως αποτέλεσμα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία- είχε υποβάλλει αίτημα ένταξης στη Βορειοατλαντική Συμμαχία μαζί με τη Φινλανδία στις 18 Μαΐου 2022.[4] Από την πρώτη στιγμή ωστόσο, η Τουρκία κράτησε αρνητική στάση ως προς την ένταξή των δύο χωρών, προφασιζόμενη την υπόθαλψη μελών του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν [Partiya Karkerên Kurdistan (PKK)] και το εμπάργκο όπλων που είχε επιβληθεί εναντίον της το 2019.[5] Στις 28 Ιουνίου 2022 -έπειτα από διαβουλεύσεις και τη διαμεσολάβηση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ- οι τρεις χώρες υπέγραψαν Μνημόνιο κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη.[6] Στο εν λόγω Μνημόνιο, μεταξύ άλλων η Σουηδία και η Φινλανδία δεσμευόταν να χαρακτηρίσουν το PKK τρομοκρατική οργάνωση και να άρουν το σχετικό εμπάργκο, ενώ η Τουρκία από την πλευρά της δεσμευόταν να υποστηρίξει την ένταξη των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ.[7]

Η στάση της Τουρκίας ωστόσο άλλαξε στις 21 Ιανουαρίου 2023, έπειτα από επεισόδια που σημειώθηκαν στη Σουηδία κατά τη διάρκεια των οποίων εξτρεμιστές έκαψαν δημόσια το κοράνι,[8] καθώς θεώρησε «συνένοχη» τη Σουηδική Κυβέρνηση. Η άρνηση αυτή της Τουρκίας να επικυρώσει τα πρωτόκολλα προσχώρησης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, έχει ιδιαίτερη σημασία για τη διεύρυνση της Συμμαχίας καθώς η Τουρκία αποτελεί ένα από τα δύο τελευταία κράτη-μέλη (η άλλη χώρα είναι η Ουγγαρία) του ΝΑΤΟ που δεν το έχουν πράξει ακόμα. Για την ακρίβεια τα εν λόγω πρωτόκολλα επικυρώθηκαν εντός του 2022 από 28 από τα συνολικά 30 κράτη-μέλη.[9] Με απλά λόγια, αν η Τουρκία (και η Ουγγαρία) δεν επικυρώσει τα πρωτόκολλα προσχώρησης, η Σουηδία δεν πρόκειται να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Τι σχέση όμως έχει ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας [Organisation of Islamic Cooperation (OIC)] με το συγκεκριμένο θέμα;

 O Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας (ΟΙΣ) είναι ένας από τους μεγαλύτερους (αποτελείται από 57 κράτη-μέλη) Διεθνείς Οργανισμούς θρησκευτικού χαρακτήρα, μέσω του οποίου τα μουσουλμανικά κράτη προωθούν τις αρχές του Ισλάμ χαράζοντας κοινή πολιτική μεταξύ τους.[10] Όπως καταλαβαίνει κανείς, μέσα από τον εν λόγω Οργανισμό ένα μουσουλμανικό κράτος μπορεί να προωθεί τα εθνικά του συμφέροντα σε παγκόσμιο επίπεδο και να ασκεί πιέσεις στα μη-μουσουλμανικά κράτη προκειμένου να επιτύχει τους στόχους του, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης των μουσουλμανικών πληθυσμών που διαβιούν σε αυτές. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι –σύμφωνα με έκθεση[11] του ΟΙΣ- ο μουσουλμανικός πληθυσμός της Ευρώπης ανέρχεται σε 38,1 εκατομμύρια άτομα, στη Σουηδία σε 810.000 (σε σύνολο πληθυσμού 9 εκατομμυρίων)[12] και στην Ελλάδα σε 620.000 (σε σύνολο πληθυσμού 10,75 εκατομμυρίων)[13] (βλ. Εικόνα 1).

Όσον αφορά το περιστατικό με το κάψιμο του Κορανίου στη Σουηδία, σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας, η Εκτελεστική Επιτροπή (Executive Committee) του εν λόγω Οργανισμού πραγματοποίησε έκτακτη σύσκεψη στις 31 Ιανουαρίου 2023 (βλ. Εικόνα 2) στη Jeddah της Σαουδικής Αραβίας -όπου είναι και η έδρα του Οργανισμού- προκειμένου «[…] να εκφράσει την κοινή θέση του Οργανισμού κατά της πρόσφατης βεβήλωσης του Ιερού Κορανίου στη Σουηδία, την Ολλανδία και τη Δανία και να συζητήσει για πιθανές ενέργειες που θα μπορούσαν να ληφθούν από τον ΟΙΣ κατά των δραστών των απεχθών ισλαμοφοβικών επιθέσεων».[14]

 Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, ο Hissein Brahim Taha[15] (βλ. Εικόνα 3), Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού από τις 17 Νοεμβρίου 2021 «[…] επανέλαβε την απογοήτευσή του για τις προκλητικές ενέργειες των ακροδεξιών ακτιβιστών, τονίζοντας ότι τέτοιες ενέργειες είναι εγκληματικές πράξεις που διαπράττονται με κύρια πρόθεση τη στοχοποίηση των μουσουλμάνων, την προσβολή της ιερής τους θρησκείας, των αξιών και των συμβόλων. […] οι αρμόδιες κυβερνήσεις πρέπει να λάβουν αυστηρά αντίμετρα, ειδικά επειδή τέτοιες προκλήσεις έχουν διαπραχθεί επανειλημμένα από ακροδεξιούς εξτρεμιστές στις χώρες τους. […] η σκόπιμη πράξη βεβήλωσης του Ιερού Κορανίου και προσβολής του Προφήτη Μωάμεθ δεν πρέπει να θεωρείται απλώς ένα συνηθισμένο περιστατικό ισλαμοφοβίας. […] μια τέτοια πράξη αποτελεί ευθεία προσβολή για ολόκληρο τον μουσουλμανικό πληθυσμό ο οποίος αριθμεί 1,6 δισεκατομμύρια άτομα. […] κάλεσε λοιπόν όλους τους εμπλεκόμενους φορείς να αναλάβουν αποφασιστικά μέτρα, ώστε να μην επαναληφθεί παρόμοια πρόκληση στο μέλλον».[16]

Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι η Τουρκία –μέσω της συμμετοχής της στον Οργανισμό Ισλαμικής Συνεργασίας- κατάφερε όχι μόνο να προσδώσει παγκόσμια διάσταση σε ένα γεγονός που υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητο, αλλά και να «νομιμοποιήσει» την αρνητική στάση της όσον αφορά την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψιν το γεγονός ότι ο εξτρεμιστής που έκαψε το κοράνι στη Σουηδία, σύμφωνα με ορισμένες πηγές χρηματοδοτήθηκε από άτομο με διασυνδέσεις στη Ρωσία,[17] μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι αρμόδιες αρχές της χώρας μας θα πρέπει να βρίσκονται σε εγρήγορση, καθώς ανάλογα περιστατικά ενδέχεται να προκληθούν τεχνηέντως και στην Ελλάδα προκειμένου να «δικαιολογήσουν» προκλητικές συμπεριφορές της Τουρκίας και να στρέψουν την κοινή γνώμη εναντίον της Ελλάδας, ώστε να εξυπηρετηθούν ξένα συμφέροντα. 

*Κύριος Ερευνητής στο Κέντρο Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων (ΚΕΔΙΣΑ), Μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.) -Μέλος του Παγκόσμιου Ελληνικού Δικτύου Αλληλεγγύης ΑΛΛΗΛΟΝnet (ALLILONnet)-Research Associate of Hermes Institute of International Affairs, Security & Geoeconomy (I.I.A.S.GE.)- Master of Arts στη «Διακυβέρνηση, Ανάπτυξη και Ασφάλεια στη Μεσόγειο» του Πανεπιστημίου Αιγαίου

Δήλωση γνωστοποίησης: Η γνώμη που διατυπώνεται σε αυτό το κείμενο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του συγγραφέα και σε καμία περίπτωση δεν αντικατοπτρίζει την επίσημη θέση της Ελληνικής Κυβέρνησης ή του Ελληνικού Στρατού.

Παραπομπές:

[1] Reuters. «Erdogan says Turkey positive on Finland’s NATO bid, not Sweden’s». 01 February 2023. https://www.reuters.com/world/europe/turkey-looks-positively-finlands-nato-bid-not-swedens-erdogan-2023-02-01/ (01/02/2023).

[2] Natasha Turak. «Right-wing Quran burning in Sweden enrages Turkey and throws a new wrench in Nordics’ NATO bid». CNBC, 24 January 2023. https://www.cnbc.com/2023/01/24/quran-burning-in-sweden-enrages-turkey-threatens-nato-membership-path.html (01/02/2023).

[3] North Atlantic Treaty Organization. «Enlargement and Article 10». 06 July 2022. https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_49212.htm (01/02/2023).

[4] North Atlantic Treaty Organization. «Finland and Sweden submit applications to join NATO». 18 May 2022. https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_195468.htm (01/02/2023).

[5] Patrick Wintour. «Turkey threatens year’s delay to Swedish and Finnish entry to Nato». The Guardian, 14 June 2022. https://www.theguardian.com/world/2022/jun/14/turkey-threatens-years-delay-to-swedish-and-finnish-entry-to-nato (01/02/2023).

[6] North Atlantic Treaty Organization. «Türkiye, Finland, and Sweden sign agreement paving the way for Finnish and Swedish NATO membership». 30 June 2022. https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_197251.htm (01/02/2023).

[7] «Trilateral Memorandum». 28 June 2022. https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2022/6/pdf/220628-trilat-memo.pdf (01/02;2023).

[8] Natasha Turak. «Right-wing Quran burning in Sweden enrages Turkey and throws a new wrench in Nordics’ NATO bid»Οπ.π.

[9] Στις 5 Ιουλίου από τον Καναδά, την Ισλανδία, τη Νορβηγία και τη Δανία, στις 6 Ιουλίου από την Εσθονία και το Ηνωμένο Βασίλειο, στις 7 Ιουλίου από την Αλβανία, στις 8 Ιουλίου από τη Γερμανία, στις  12 Ιουλίου από την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, στις 13 Ιουλίου από τη Βουλγαρία, στις 14 Ιουλίου από τη Λετονία και τη Σλοβενία, στις 15 Ιουλίου από την Κροατία, στις 20 Ιουλίου από την Πολωνία, τη Λιθουανία και το Βέλγιο, στις 21 Ιουλίου από τη Ρουμανία, στις 27 Ιουλίου από τη Βόρεια Μακεδονία, στις 28 Ιουλίου από το Μαυροβούνιο, στις 2 Αυγούστου από τη Γαλλία, στις 3 Αυγούστου από την Ιταλία και τις ΗΠΑ, στις 27 Αυγούστου από την Τσεχία, στις 15 Σεπτεμβρίου από την Ελλάδα, στις 16 Σεπτεμβρίου από την Πορτογαλία, στις 21 Σεπτεμβρίου από την Ισπανία και στις 27 Σεπτεμβρίου από τη Σλοβακία. Βλ. NATO Parliamentary Assembly. «Ratification of Finland and Sweden’s Accession to NATO». https://www.nato-pa.int/content/finland-sweden-accession (01/02/2023).

[10] Κουκάκης Γεώργιος. «Η Θρησκευτική Διπλωματία Των Ισλαμικών Κρατών: Το παράδειγμα του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας». Ινστιτούτο Πολιτιστικής Διπλωματίας, 25 Ιουλίου 2022. https://helleniculturaldiplomacy.com/h-thriskeutikh-diplomatia-twn-islamikwn-kratwn/ (01/02/2023).

[11] Organisation of Islamic Cooperation. «Muslim Communities in non-Member States of the Organization of Islamic Cooperation». 2020. https://www.oic-oci.org/upload/media/books/minority_book_en.pdf (01/02/2023).

[12] Σύμφωνα με στοιχεία του 2016.

[13] Σύμφωνα με στοιχεία του 2016.

[14] Organisation of Islamic Cooperation. «OIC Holds Extraordinary Meeting in Response to Provocative Acts of Desecration of the Holy Qur’an». 31 January 2023. https://www.oic-oci.org/topic/?t_id=38336&t_ref=26188&lan=en (01/02/2023).

[15] Organisation of Islamic Cooperation. «Secretary General of Organization of Islamic Cooperation». 31 January 2023. https://www.oic-oci.org/page/?p_id=58&p_ref=30&lan=en (01/02/2023).

[16] Organisation of Islamic Cooperation. «OIC Holds Extraordinary Meeting in Response to Provocative Acts of Desecration of the Holy Qur’an». Οπ.π.

[17] Jennifer Rankin. «Burning of Qur’an in Stockholm funded by journalist with Kremlin ties». The Guardian, 27 January 2023. https://www.theguardian.com/world/2023/jan/27/burning-of-quran-in-stockholm-funded-by-journalist-with-kremlin-ties-sweden-nato-russia (02/02/2023).