ΝΑΤΟ: Οι απαιτήσεις της Τουρκίας πριν τη σύνοδο κορυφής

Καθώς απομένουν δύο εβδομάδες πριν από την επικείμενη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους η οποία θα πραγματοποιηθεί το διήμερο 11-12 Ιουλίου, πληροφορίες αναφέρουν  ότι η Τουρκία αυξάνει τις απαιτήσεις της για την αμυντική στρατηγική της συμμαχίας, ζητώντας οι κρίσιμες πλωτές οδοί που συνδέουν τη Μαύρη Θάλασσα με το Αιγαίο να αναφέρονται ως «Τουρκικά Στενά» και όχι ως «Στενά».

Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνεχίζει επίσης να πιέζει τη Σουηδία να πατάξει τους υποτιθέμενους Κούρδους τρομοκράτες ως προϋπόθεση για την επικύρωση της προσθήκης της σκανδιναβικής χώρας στη συμμαχία. Η Τουρκία υποστηρίζει ότι η Σουηδία φιλοξενεί στο έδαφός της μέλη τρομοκρατικών, όπως τις χαρακτηρίζει, οργανώσεων (κατηγορία την οποία αρνείται η Σουηδία) και έχει ζητήσει την έκδοσή τους ως ένα βήμα προς την επικύρωση της ένταξης της. Έχει επίσης εκφράσει την οργή της για τις αντιτουρκικές διαδηλώσεις που έχουν γίνει στη σκανδιναβική χώρα.

Σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ την Κυριακή, ο Ερντογάν είπε ότι η Άγκυρα δεσμεύεται εποικοδομητικά με τη Σουηδία, αλλά ότι η αυστηροποίηση της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας από την τελευταία είναι «άνευ σημασίας» εφόσον οι υποστηρικτές του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν μπορούν να οργανώσουν διαδηλώσεις κατά της Τουρκίας στη σουηδική πρωτεύουσα. Ο Στόλτενμπεργκ ανακοίνωσε σήμερα ότι αντιπροσωπεία υψηλού επιπέδου με επικεφαλής τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν και συμπεριλαμβανομένων αξιωματούχων πληροφοριών θα συναντηθεί με τους Σουηδούς ομολόγους τους για να αξιολογήσουν εάν θα μπορούσε να σημειωθεί περαιτέρω πρόοδος ενόψει της συνόδου κορυφής των Βρυξελλών. Δεν ανακοινώθηκε ημερομηνία.

Καθώς οι διπλωμάτες αγωνίζονται να προβλέψουν εάν ο Ερντογάν θα υποχωρήσει την τελευταία στιγμή δίνοντας το πράσινο φως για την ένταξη της Σουηδίας στη σύνοδο κορυφής που έχει οριστεί για τις 11-12 Ιουλίου στη λιθουανική πρωτεύουσα, η Τουρκία συσσωρεύει ξεχωριστές απαιτήσεις από την ίδια τη συμμαχία που απειλούν να αναστείλουν τη νέα αμυντική στρατηγική της,  τη πιο φιλόδοξη αναθεώρηση που θα συνταχθεί από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η προσπάθεια έχει αποκτήσει πρόσθετο επείγοντα χαρακτήρα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.

Οι αντιρρήσεις της Τουρκίας αναφέρθηκαν αρχικά εν συντομία από τους New York Times, οι οποίοι δεν παρείχαν λεπτομέρειες. Το Reuters ανέφερε στις 16 Ιουνίου ότι οι υπουργοί Άμυνας του ΝΑΤΟ απέτυχαν να καταλήξουν σε συμφωνία για τα νέα σχέδια, τα οποία περιγράφουν πώς θα απαντούσε η συμμαχία σε μια ρωσική επίθεση, και τόνισαν ότι ένας ανώνυμος διπλωμάτης κατηγόρησε την Τουρκία ότι τους εμπόδισε. Ο διπλωμάτης είπε στο Reuters ότι η Άγκυρα είχε αρνηθεί να εγκρίνει το έγγραφο «για τη διατύπωση των γεωγραφικών τοποθεσιών, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου».

Ο διπλωμάτης δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες, αλλά πρόσθεσε ότι υπάρχει ακόμη μια ευκαιρία να επιλυθεί το ζήτημα πριν από τη συγκέντρωση του ΝΑΤΟ.

Η αντιπαράθεση συνεχίζεται, όπως γράφει το Al-Monitor. Η Ανώτατη Συμμαχική Διοίκηση του ΝΑΤΟ, η οποία είναι υπεύθυνη για όλες τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ, αντιστέκεται στις απαιτήσεις της Τουρκίας, οι οποίες δεν περιορίζονται στην Κύπρο, ανέφεραν οι πηγές.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η Τουρκία θέλει το κείμενο να αναφέρεται σε κρίσιμες πλωτές οδούς που συνδέουν τη Μαύρη Θάλασσα με το Αιγαίο ως «Τουρκικά Στενά» και όχι ως «Στενά». Η Σύμβαση του Μοντρέ του 1936, η οποία ρυθμίζει τη θαλάσσια κυκλοφορία μέσω των στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων και της Θάλασσας του Μαρμαρά που βρίσκεται ανάμεσά τους, τα αναφέρει απλώς ως «Στενά». Αν και μπορεί να φαίνεται σαν πιο ειρωνικό, οι σχολιαστές προτείνουν ότι η χρήση του όρου «Τουρκικά Στενά» θα μπορούσε να έχει νομικές επιπτώσεις που θα έδιναν στην Τουρκία μεγαλύτερο έλεγχο στα υδάτινα σώματα από ό,τι απολαμβάνει επί του παρόντος με τη συνθήκη του Μοντρέ και με τρόπους που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τα δυτικά συμφέροντα.

Ωστόσο, όπως αναφέρει το Al Monitor έγγραφα της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ που χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1950, όταν η Τουρκία εντάχθηκε στη συμμαχία, αναφέρονται στα «Τουρκικά Στενά». Οι πηγές που ενημέρωσαν το Al-Monitor αρνήθηκαν να διευκρινίσουν από πού προήλθε η διαφωνία σχετικά με τη χρήση του όρου, αν και ορισμένοι ανέφεραν ότι η Ελλάδα αντιτίθεται σε αυτό και ότι το Ηνωμένο Βασίλειο μεσολαβεί μεταξύ των πλευρών.

Οι συνομιλίες για τη νέα στρατηγική του ΝΑΤΟ είναι άκρως απόρρητες, όπως τόνισε ο διπλωμάτης στον οποίο αναφέρεται το Reuters.

Η στάση της Τουρκίας θεωρείται ευρέως ως μέρος της συνολικής της στάσης απέναντι στη Σουηδία που στοχεύει πάνω απ’ όλα να εξασφαλίσει διαβεβαιώσεις από την κυβέρνηση Μπάιντεν ότι θα μπορέσει να αποκτήσει μαχητικά αεροσκάφη F-16 και κιτ αναβάθμισης των οποίων οι πωλήσεις εμποδίζονται από το Κογκρέσο των ΗΠΑ.

Η Τουρκία αντιστέκεται επίσης στα σχέδια για ενισχυμένη συνεργασία ΝΑΤΟ-ΕΕ στα σκαριά από το 2018, κυρίως για το ζήτημα της Κύπρου.  Η Κύπρος είναι μέλος της ΕΕ, αλλά η Τουρκία έχει μπλοκάρει την ένταξη της στο ΝΑΤΟ και αρνείται να αναγνωρίσει τη νομιμότητά της ενώ συνεχίζεται η παράνομη κατοχή του νησιού από το 1974.