Μπορεί η επιχείρηση του Ισραήλ στην Τζενίν να αποτρέψει την Χαμάς και τη Τζιχάντ στη Δυτική Όχθη;
Ben Caspit*
Al Monitor
Το στρατιωτικό χτύπημα που εξαπέλυσε το Ισραήλ τα ξημερώματα της Δευτέρας στον παλαιστινιακό προσφυγικό καταυλισμό Τζενίν στη Δυτική Όχθη ήταν στα χαρτιά εδώ και μήνες. Ωστόσο, τα drones που εκτόξευσαν πυραύλους στο κοινό κέντρο διοίκησης των οργανώσεων της Χαμάς και της Ισλαμικής Τζιχάντ έπιασαν τις δυο οργανώσεις απροετοίμαστες.
Η επιχείρηση πριν από την αυγή στον πυκνοκατοικημένο θύλακα που υπήρξε εδώ και καιρό εστία αντι-ισραηλινής μαχητικής δραστηριότητας ήταν το αποτέλεσμα πολύμηνης συλλογής πληροφοριών από την υπηρεσία ασφαλείας Shin Bet και τις στρατιωτικές πληροφορίες.
Μετά την εναέρια επίθεση με πυραύλους, εκατοντάδες στρατιώτες, ειδικές δυνάμεις, συνοριακή αστυνομία και άλλες μονάδες υποστηριζόμενες από εναέρια κάλυψη εισήλθαν στα στενά σοκάκια του καταυλισμού, στοχεύοντας το κέντρο διοίκησης καθώς και τοποθεσίες κατασκευής όπλων και εκρηκτικών. Τουλάχιστον δέκα Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν και δεκάδες τραυματίστηκαν. Το Ισραήλ είπε ότι όλοι ήταν μαχητές.
Η τρέχουσα επιχείρηση των Αμυντικών Δυνάμεων του Ισραήλ (IDF) είναι απίθανο να εξαλείψει τις μαχητικές υποδομές που λειτουργούν στον καταυλισμό. Ωστόσο, ο στόχος του Ισραήλ είναι να τις αναχαιτίσει και να αποκαταστήσει μέρος της αποτροπής που έχασε στη βόρεια Δυτική Όχθη τους τελευταίους μήνες.
Τουλάχιστον 29 Ισραηλινοί έχουν σκοτωθεί σε δεκάδες επιθέσεις με πυροβολισμούς και βομβαρδισμούς από Παλαιστίνιους το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Σύμφωνα με ισραηλινά στοιχεία, περίπου 50 από τις επιθέσεις με πυροβολισμούς σχεδιάστηκαν στη Τζενίν, με τους μαχητές να εκμεταλλεύονται το κενό που αφήνουν οι επίσημες δυνάμεις ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής που έχουν χάσει τον έλεγχο της περιοχής.
Μια ανώτερη ισραηλινή στρατιωτική πηγή υπό τον όρο της ανωνυμίας απέδωσε την απώλεια της ισραηλινής αποτροπής στο γεγονός ότι πολλοί από τους νεαρούς Παλαιστίνιους που δρούσαν κάτω από την ομπρέλα της Χαμάς και της Ισλαμικής Τζιχάντ γεννήθηκαν μετά τη δεύτερη ιντιφάντα – την παλαιστινιακή εξέγερση του 2000 -2005 — και δεν είχαν βιώσει όλη τη δύναμη του ισραηλινού στρατού. Η Χαμάς και η Ισλαμική Τζιχάντ, από την πλευρά τους, δεν επωφελήθηκαν μόνο από την απουσία της Παλαιστινιακής Αρχής, αλλά και από τη μείωση της νομιμότητας του ηγέτη της, του Προέδρου Μαχμούντ Αμπάς.
Η επιχείρηση της 3ης Ιουλίου στη Τζενίν δεν ήταν μια επίθεση πλήρους κλίμακας, όπως αυτή που ζητήθηκε από σκληροπυρηνικά μέλη της σημερινής κυβέρνησης ούτε περιοδικοί γύροι μαχών με μαχητές στη Λωρίδα της Γάζας. Αλλά ήταν διαφορετική από τις επιδρομές που πραγματοποιούσε το Ισραήλ τους τελευταίους μήνες στη Τζενίν και στα περίχωρά της, στέλνοντας ειδικές δυνάμεις για αρκετές ώρες για να βρουν και να συλλάβουν ύποπτους τρομοκράτες και να αποτρέψουν προγραμματισμένες επιθέσεις. Ισραηλινοί αξιωματούχοι την αποκαλούν «επιδρομή», λέγοντας ότι θα περιοριστεί σε 48 ή 72 ώρες.
Όχι μόνο οι Παλαιστίνιοι αιφνιδιάστηκαν από την επιδρομή, αλλά οι ισραηλινές δυνάμεις έμειναν έκπληκτες από τον αριθμό των εκρηκτικών μηχανισμών και των εργαστηρίων εκρηκτικών που συνάντησαν.
«Μέχρι στιγμής, έχουμε κατασχέσει πάνω από έναν τόνο εκρηκτικών σε διάφορες μορφές», δήλωσε μια ανώτερη ισραηλινή στρατιωτική πηγή υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Η υποδομή ήταν καλά αναπτυγμένη και διάσπαρτη σε όλο το στρατόπεδο. Υπήρχε μια τεράστια υπόγεια αποθήκη όπλων στην οποία μπορεί κανείς να φτάσει μέσω ενός ειδικού φρεατίου σε ένα κεντρικό τζαμί. Νομίζω ότι τώρα καταλαβαίνουν ότι ακόμη και ένα τζαμί δεν θα χορηγήσει ασυλία στην τρομοκρατία.»
Η χρήση πυραύλων που εκτοξεύονται από drones είναι η τακτική που καταφεύγει το Ισραήλ για δεύτερη φορά τις τελευταίες εβδομάδες, την οποία απέφευγε να χρησιμοποιήσει για περίπου 20 χρόνια. Οι επίγειες δυνάμεις ανέπτυξαν γιγάντιες μπουλντόζες για να ξεφλουδίσουν τα στρώματα ασφάλτου που καλύπτουν τους δρόμους μέσα στον καταυλισμό προκειμένου να ανιχνεύσουν βόμβες στην άκρη του δρόμου του τύπου που χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο οι Παλαιστίνιοι μαχητές εναντίον των ισραηλινών στρατευμάτων, για τα οποία έχει προειδοποιήσει η Shin Bet.
«Μέχρι στιγμής, προσπαθήσαμε να αποφύγουμε αυτά τα μέτρα», είπε η ισραηλινή στρατιωτική πηγή. «Αλλά φτάσαμε σε ένα ορόσημο που έχει αποδείξει ότι δεν έχουμε άλλη επιλογή. Εφόσον δεν υπάρχει νόμος και τάξη σε αυτόν τον τομέα, το Ισραήλ αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει βία για να διαβρώσει τις μαχητικές υποδομές και να μειώσει το επίπεδο βίας».
Εκτός επιπλοκών, η επιχείρηση αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 4 Ιουλίου. Το Ισραήλ έχει διαβιβάσει μηνύματα σε παλαιστινιακές ομάδες που δραστηριοποιούνται από τη Λωρίδα της Γάζας και τον νότιο Λίβανο, προειδοποιώντας για μια σκληρή απάντηση σε περίπτωση που πραγματοποιήσουν τις απειλές τους να επιτεθούν στο Ισραήλ και να εκδικηθούν τους θανάτους στη Δυτική Όχθη.
«Όλα εξαρτώνται από το τι συμβαίνει στη Τζενίν», δήλωσε μια ανώτερη πηγή ασφαλείας του Ισραήλ υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Εφόσον οι απώλειες είναι ανεκτές και ανάλογες, πιστεύουμε ότι δεν θα υπάρξει επέκταση σε άλλα μέτωπα. Ακόμα κι αν υπάρξει, είμαστε έτοιμοι».
Η τελευταία φορά που οι κάτοικοι του καταυλισμού Τζενίν γνώρισαν τέτοια εκτεταμένη ισραηλινή στρατιωτική δραστηριότητα ήταν το 2002 όταν τα ισραηλινά στρατεύματα ξεκίνησαν μια μηνιαία επιχείρηση σε όλη τη Δυτική Όχθη σε μια προσπάθεια να εξουδετερώσουν την μαχητική δραστηριότητα. Οι πιο σκληρές μάχες σημειώθηκαν στην Τζενίν, όπου σκοτώθηκαν 23 Ισραηλινοί στρατιώτες, όπως και αρκετές εκατοντάδες Παλαιστίνιοι.
Στις εικόνες μερικά από τα όπλα και τα εκρηκτικά που ανακάλυψε ο Ισραηλινός Στρατός στην Τζενίν
Ένας Ισραηλινός αξιωματικός που συμμετείχε στην επιχείρηση του 2002, που ονομάστηκε Defensive Shield, είπε ότι οι συνθήκες τώρα είναι πολύ διαφορετικές. «Η (μαχητική) υποδομή είναι τώρα λιγότερο ανεπτυγμένη και ο γενικός παλαιστινιακός πληθυσμός δεν έχει ακόμη εμπλακεί στην τρομοκρατία. Από την ισραηλινή σκοπιά, η τρέχουσα επιχείρηση πιθανότατα δεν θα αλλάξει την περιοχή όπως έκανε η Defensive Shield. Ωστόσο, ελπίζουμε να μειώσει το επίπεδο της βίας».
Σύμφωνα με την εφημερίδα Maariv, το Ισραήλ προειδοποίησε τις Ηνωμένες Πολιτείες για την επερχόμενη επιχείρηση, αλλά απέκρυψε πληροφορίες για το χρονοδιάγραμμα και τις μεθόδους εκτός από το να διαβεβαιώσει τους Αμερικανούς ότι θα έκανε ό,τι μπορούσε για να αποφύγει απώλειες αμάχων, συμπεριλαμβανομένων αξιωματούχων της Παλαιστινιακής Αρχής.
Στην πραγματικότητα, ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου φαίνεται να έχει μετατοπίσει την προσέγγισή του προς την Παλαιστινιακή Αρχή, καθώς οι επαφές με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ με τη Σαουδική Αραβία σχετικά με την εξομάλυνση με το Ισραήλ έχουν αναβιώσει τους τελευταίους μήνες. Σε αντίθεση με τη μακροχρόνια πολιτική του για την αποδυνάμωση της Παλαιστινιακής Αρχής και την ενίσχυση της Χαμάς στη Γάζα, ο Νετανιάχου τονίζει τώρα τη σημασία της συνεχιζόμενης επιβίωσης της Παλαιστινιακής Αρχής.
Ωστόσο, απαντώντας στην επιδρομή στην Τζενίν, ο Αμπάς ανακοίνωσε τη διακοπή της συνεργασίας για την ασφάλεια με το Ισραήλ, όπως έκανε κάθε φορά που το Ισραήλ κλιμακώνει τις επιχειρήσεις του σε παλαιστινιακές πόλεις και χωριά. Η ανακοίνωσή του είναι ελάχιστα σχετική, δεδομένου ότι η συνεργασία για την ασφάλεια στη Τζενίν και τη βόρεια Δυτική Όχθη ήταν σχεδόν ανύπαρκτη τα τελευταία χρόνια λόγω της αυξανόμενης απώλειας ελέγχου της Παλαιστινιακής Αρχής στην περιοχή.
*Ben Caspit is a columnist for Al-Monitor’s Israel Pulse. He is also a senior columnist and political analyst for Israeli newspapers and has a daily radio show and regular TV shows on politics and Israel.
