Εκτίμηση καταστάσεως για τον ασύμμετρο πόλεμο της οργάνωσης Χαμάς

Δημήτριος Τσαϊλάς*

Από τα μέσα Σεπτεμβρίου η οργάνωση της Χαμάς ενορχήστρωσε διαδηλώσεις και επεισόδια χαμηλής έντασης σε διάφορες τοποθεσίες κατά μήκος του συνοριακού φράχτη της Λωρίδας της Γάζας, με σκοπό, να παρακολουθήσει τις αντιδράσεις των ισραηλινών και να καταγράψει τα πιθανά κενά του συστήματος ασφαλείας (όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος). Παράλληλα ενώ προετοίμαζε τις υποδομές για έναρξη ταραχών, φρόντιζε να παραπλανά τους Ισραηλινούς, ώστε να μην χάσει τον έλεγχο των γεγονότων και να τους αιφνιδιάσει όταν θα διέκρινε κάποια χαλαρότητα σε μια εορταστική ημέρα, όπου όλες οι οικογένειες συγκεντρώνονται με εορταστική διάθεση. Ταυτόχρονα, σε όλη αυτή την περίοδο των τεσσάρων εβδομάδων, υπήρχαν καταγεγραμμένα γεγονότα υπό μορφή κλιμάκωσης όσον αφορά τη χρήση πυροβόλων όπλων (κυρίως πυροβολισμοί εναντίον στρατιωτών του Ισραηλινού Στρατού) και σκόρπιες πυροδοτήσεις εκρηκτικών γομώσεων.

Η υπόθεση εργασίας για τη Χαμάς ήταν η εκμετάλλευση κυρίως ότι το Ισραήλ προτιμούσε να συγκρατήσει τις προκλήσεις προκειμένου να αποφευχθεί η επιδείνωση στον τομέα της ασφάλειας και πέρα ​​από αυτό, εν μέρει λόγω της εσωτερικής δυσφορίας και του περιορισμένου περιθωρίου ελιγμών της κυβέρνησης. Έτσι με τη δραστηριότητά της κατά μήκος του φράχτη, η Χαμάς κατάφερε στο προσκήνιο να πραγματοποιήσει μια σειρά από σημαντικούς και ουσιαστικούς στόχους της. Όπως μετατόπιση της εσωτερικής κριτικής και πίεσης προς το Ισραήλ, άσκηση πίεσης στο Ισραήλ προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός των αδειών εργασίας και μετριασμός της κριτικής από το τρομοκρατικό σύστημα στη Δυτική Όχθη.

Σε αυτές τις προκλήσεις της Χαμάς, υπήρξε συγκρατημένη απάντηση του Ισραήλ το οποίο συνέχισε να διαβρώνει την αποτρεπτικότητά του έναντι των άλλων παραγόντων στην περιοχή. Επιπλέον, αυτές οι ενέργειες τροφοδοτήσαν ή ενθαρρύναν το παλαιστινιακό τρομοκρατικό σύστημα στα εδάφη και δημιουργήσαν έναν άνετο χώρο για τη Χαμάς να συνεχίσει τις προκλήσεις της. Έτσι το Ισραήλ βρέθηκε αντιμέτωπο με μια ανεξέλεγκτη κλιμάκωση στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ η Χαμάς συνεχίζει να υπονομεύει την Παλαιστινιακή Αρχή και να την αποδυναμώνει. Δεν αποκλείεται η πιθανότητα, η Χαμάς να έδρασε με την βοήθεια και την παρότρυνση Τεχεράνης και Άγκυρας για αποσταθεροποίηση της περιοχής.

Ο ασύμμετρος πόλεμος που ξέσπασε δεν είναι μόνο στρατηγικός αιφνιδιασμός αλλά και αποτέλεσμα αστοχίας του συστήματος πληροφοριών της Μοσάντ καθώς δεν λειτούργησε όπως έπρεπε και αναμενόταν, και επί πλέον επιχειρησιακών αποτυχιών, με κόστος υψηλότερο από αυτό που φαίνονται, και το οποίο θα μείνει στην εθνική συνείδηση των Ισραηλινών για πολλά χρόνια.

Η επίθεση της Χαμάς είναι το τίμημα μείγματος  παραληρηματικής αυτοπεποίθησης, αφελούς συναισθηματισμού και εθισμού στην ηρεμία.

Όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει συνεργασία και συντονισμός της Χαμάς με τη Χεζμπολά που δρουν ως αντιπρόσωποι του Ιράν, και αναφέρονται από τους ιδίους ως άξονας αντίστασης Κάτι που τροφοδοτείται συντονίζεται και  ελέγχεται από το Ιράν. Στην πρόσφατη ασύμμετρη επίθεση των τρομοκρατών της οργάνωσης Χαμάς εκτιμάται ότι τα κίνητρα τους ήταν:

1. να επαναφέρει το Παλαιστινιακό ζήτημα στα φώτα των διεθνών συζητήσεων,
2. να επιτύχει την απελευθέρωση των φυλακισμένων στελεχών της με ανταλλαγή αιχμαλώτων,
3. να σταματήσει  τη προσέγγιση Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ, η οποία γινόταν μεθοδευμένα και θα άλλαζε τις ισορροπίες στη Μέση Ανατολή. (Η προσέγγιση αυτή, που καθιστούσε το δίδυμο Τελ Αβίβ- Ριάντ ισχυρό πόλο στη Μέση Ανατολή ενώ ενοχλούσε και το Ιράν και την Τουρκία),
4. να αποτρέψει τα περιοριστικά μέτρα που επιβάλλει το Ισραήλ στη λωρίδα της Γάζας

Μέχρι τώρα φαίνεται ότι έχουμε μια Παλαιστινιακή παράσταση χωρίς στρατιωτικούς στόχους και χωρίς ακόμη την εμπλοκή της Χεζμπολά με επίκεντρο μόνο πολιτικούς στόχους, μεταφέροντας τη διεθνή προσοχή στη Γάζα. Επειδή ο Ισραηλινός στρατός είναι έτοιμος για πόλεμο κατά μήκος των συνόρων του, εκτιμάται ότι η Χεζμπολά θα αποφύγει κατ’ αρχάς τη συμπλοκή. Οπότε από την πλευρά του Ισραήλ διακρίνονται τρία σενάρια:

Στο πρώτο σενάριο ο Ισραηλινός στρατός θα κινητοποιηθεί προς το Νότο για να απαντήσει με ισχυρά αντίποινα εναντίον των τρομοκρατών επιδεικνύοντας αναλογικότητα, χωρίς να ανοίξει ένα ολοκληρωτικό μέτωπο.

Το δεύτερο σενάριο αναπτύσσει ένα βήμα περισσότερο, το οποίο θα περιλαμβάνει αεροπορικούς βομβαρδισμούς και μια στρατιωτική επίθεση για μερικές μέρες  

Και το τρίτο σενάριο μια παρατεταμένη στρατιωτική εκστρατεία προς όλες τις κατευθύνσεις.

Το Ισραήλ κήρυξε κατάσταση πολέμου μετά από πενήντα χρόνια, και αυτό έχει μεγάλη σημασία επιχειρησιακά, αφού θα καθορίσει τον στρατηγικό σκοπό και τους στόχους της στρατιωτικής εκστρατείας. Ο στρατηγικός σκοπός εκτιμάται ότι είναι η επιδίωξη μιας θεμελιώδους αλλαγής στο καθεστώς της Χαμάς και στην επιρροή της στους Παλαιστινίους. Το κέντρο βάρους της Χαμάς είναι οι στρατιωτικές της ικανότητες, και ως εκ τούτου αναμένεται μια ισχυρή επίθεση στις στρατιωτικές δυνατότητες της Χαμάς και στην ηγεσία της, με σκοπό την αποδυνάμωση της επιρροής της Χαμάς, και της επιρροής του Ιράν στην παλαιστινιακή αρένα. Θα γίνει προσπάθεια ενίσχυσης της εικόνας της ισραηλινής ισχύος και αποτροπής των εχθρών, καθώς μπορεί να δουν την επίθεση της Χαμάς ως επιβεβαίωση ότι είναι ώριμη η ώρα να επιτεθούν στο Ισραήλ από πολλά μέτωπα προκειμένου να το αφανίσουν.

Προσωπικά εκτιμώ ότι όλοι προσπαθούν να αποφύγουν το τρίτο σενάριο, που θα ονομάσω και σενάριο χάους, καθώς θα πυροδοτήσει ανεξέλεγκτες καταστάσεις διευρύνοντας τον πόλεμο. Εξ’ άλλου αυτό είναι εμφανές με την αποστολή ισχυρής αερο-ναυτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην περιοχή, στέλνοντας με αυτό τον τρόπο μηνύματα. Επίσης η οργάνωση Χεζμπολά δεν επιθυμεί αυτές τις ώρες να εμπλακεί σε πόλεμο λόγω των καταστάσεων στον Λίβανο  (οικονομική και πολιτική κρίση, παρουσία 2εκατομυρίων Σύριων μεταναστών και αρνητικής κριτικής). Αναμένουμε μια μετακίνηση στρατιωτών της Χεζμπολά στα σύνορα με το Ισραήλ και κάποιες ενέργειες αλληλεγγύης προς τη Χαμάς. Το Ισραήλ θα αντιδράσει για να στείλει το μήνυμα ότι είναι ισχυρό και θα αντιμετωπίσει τους εχθρούς του με αποφασιστικότητα. Γενικευμένος πόλεμος για να υπάρξει πρέπει να εμπλακεί το Ιράν. Το Ιράν αν δεν δεχθεί επίθεση θα παραμένει στο παρασκήνιο.

Εκ κατακλείδι, δεν πιστεύω πως θα έχουμε ένα γενικευμένο πόλεμο. Πάντως όσο περισσότερο διαρκέσει ο πόλεμος, λόγω των τριβών του πολέμου, τόσο περισσότερο θα προσεγγίζουμε το σενάριο του χάους, οπότε απαιτείται μεγάλη προσοχή και αυτοσυγκράτηση. Σε αυτό το συμπέρασμα οδηγούμαι καθώς δεν θα συνέφερε τις ΗΠΑ (αυτήν ιδιαίτερα την στιγμή) μία τέτοια σύγκρουση, η οποία θέτει σε κίνδυνο την σταθεροποίηση που επιδιώκει να υπάρξει στην Μέση Ανατολή και στο Levant ιδιαίτερα, αρχής γενομένης από τις συμφωνίες του Αβραάμ, οι οποίες θα δοκιμασθούν εάν το Ισραήλ αντιδράσει με πλήρη καταστρεπτική ισχύ στην Λωρίδα της Γάζας για την Χαμάς, καθώς και η σύγκλιση με την Σαουδική Αραβία μπορεί να τιναχθεί στον αέρα. Εάν αντιδράσει ανεξέλεγκτα η προσπάθεια σύγκλισης θα έχει τελειώσει  για πολλά χρόνια.

*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI). Συγγραφέας του βιβλίου «Ο Σύγχρονος Πόλεμος» Προκλήσεις για την Ελληνική Ασφάλεια. Εκδόσεις Ινφογνώμων.