Πώς το εμπόριο όπλων τροφοδοτεί μελλοντικά σχέδια ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή

Wall Street Journal:Το εμπόριο όπλων με προορισμό Παλαιστίνιους μαχητές κυρίως στην Δυτική Οχθη τροφοδοτεί μελλοντικά σημεία ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή

Sune Engel Rasmussen & Benoit Faucon**

Το Ιράν και οι σύμμαχοί του ελέγχουν ένα δίκτυο διακίνησης όπλων που διασχίζει τουλάχιστον τέσσερα σύνορα στη Μέση Ανατολή και στοχεύει στην ενίσχυση των παλαιστινιακών στρατιωτικών ομάδων πέρα από τη Χαμάς.

Πολύ πριν οι τρομοκράτες της Χαμάς βγουν από τα προπύργια τους στη Γάζα για να σφαγιάσουν εκατοντάδες αμάχους με περίστροφα και τουφέκια, το Ιράν και οι σύμμαχοί του ενίσχυαν ήδη τις δραστηριότητές τους στο εμπόριο όπλων σε άλλο τμήμα των παλαιστινιακών εδαφών, την Δυτική Όχθη.

Αυτή η δραστηριότητα εμπορίας όπλων, η οποία χρησιμοποιεί drones, μυστικές πτήσεις και έναν διάδρομο αρκετών εκατοντάδων χιλιομέτρων που διασχίζει τουλάχιστον τέσσερα σύνορα, δημιουργεί το φάσμα μιας νέας ανάφλεξης στον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων. Αποτελεί επίσης μια αυξανόμενη απειλή για την Ιορδανία, έναν σταθερό σύμμαχο των ΗΠΑ, που μοιράζεται σύνορα με το Ισραήλ και τη Δυτική Όχθη και προσπαθεί να περιορίσει μια αυξανόμενη ροή ναρκωτικών και όπλων.

«Το Ιράν θέλει να μετατρέψει την Ιορδανία σε περιοχή διέλευσης για να εισέλθει στο Ισραήλ», εξηγεί ο Amer Al-Sabaileh, επικεφαλής του Security Languages, ενός think tank με έδρα το Αμμάν. «Αυτό που φοβάμαι είναι ότι τα όπλα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και στην Ιορδανία, το πιο εύκολο μέρος στην Μέση Ανατολή για να τιμωρηθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Δύση.», προσθέτει.

Το Ιράν είναι προστάτης της Χαμάς, παρέχοντας χρήματα, όπλα και εκπαίδευση για χρόνια. Αλλά από τότε που η Αίγυπτος καταστέλει πιο αυστηρά τα κανάλια λαθρεμπορίου που διασχίζουν τη χερσόνησο του Σινά, η οποία συνορεύει με τη Λωρίδα της Γάζας, η Χαμάς βασίζεται όλο και περισσότερο σε τοπικά όπλα, ιδιαίτερα σε ρουκέτες.

Η πλειονότητα των ιρανικών όπλων που προορίζονται για τους Παλαιστίνιους καταλήγει στη Δυτική Όχθη και ιδιαίτερα στα χέρια της Παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ, μιας ένοπλης οργάνωσης συμμάχου της Χαμάς, σύμφωνα με υψηλόβαθμο αξιωματούχο ασφαλείας της Ιορδανίας. Εντωμετξύ τα δίκτυα διακίνησης όπλων, που υποστηρίζονται από τη συριακή κυβέρνηση και μιλίτσιες που υποστηρίζονται από το Ιράν, όπως η Χεζμπολάχ, συνεχίζουν να πυκνώνουν.

«Η ροή των όπλων έχει πραγματικά αυξηθεί, ιδιαίτερα τον περασμένο χρόνο. Αυτό συμβαίνει επειδή το Ιράν έχει επικεντρωθεί πολύ περισσότερο στη Δυτική Όχθη τον τελευταίο καιρό και προσπαθεί να εξοπλίσει ορισμένες ομάδες εκεί, συμπεριλαμβανομένης της Παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ, που είναι ο πιο άμεσος εταίρος του Ιράν», αναφέρει ο Michael Horowitz, διευθυντής πληροφοριών στο Le Beck International,μια εξειδικευμένη εταιρεία συμβούλων διαχείρισης κινδύνων με έδρα το Ισραήλ.

«Αυτό πιθανώς εξηγεί μέρος της αποτυχίας των μυστικών υπηρεσιών [κατά την επίθεση της Χαμάς], επειδή το Ισραήλ ήταν περισσότερο επικεντρωμένο στη Δυτική Όχθη παρά στη Γάζα», σύμφωνα με τον κ. Χόροβιτς.

Για περισσότερο από μια δεκαετία, το Ιράν εκμεταλλεύεται την αναταραχή και τη διάβρωση των κυβερνητικών αρχών στη Μέση Ανατολή για να ενισχύσει την επιρροή του στην περιοχή. Χάρη σε ένα δίκτυο από πιστές μιλίτσιες η Τεχεράνη έχει δημιουργήσει έναν χερσαίο διάδρομο που διασχίζει το Ιράκ και τη Συρία προς τον Λίβανο, στη συνέχεια μέσω Ιορδανίας, για πρόσβαση στη Δυτική Όχθη, που της επιτρέπει να μεταφέρει άνδρες, εξοπλισμό και όπλα στους συμμάχους της στην περιοχή του Λεβάντε.

Η Ιορδανία, η οποία έχει πορώδη σύνορα με την κατεστραμμένη από τον πόλεμο Συρία που ελέγχεται από τον Μπασάρ Αλ-Άσαντ, σύμμαχο του Ιράν, καθώς και τη Δυτική Όχθη, ταλαιπωρείται εδώ και καιρό από την διακίνηση όπλων και ναρκωτικών που διασχίζει το έδαφός της.

Ιορδανοί αξιωματούχοι έχουν διαμαρτυρηθεί στη Συρία και εξέφρασαν ανησυχίες στους Ευρωπαίους συμμάχους τους ότι οι ροές όπλων στη Δυτική Όχθη θα επιδεινώσουν τις σχέσεις με το Ισραήλ, σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους και τη Μέση Ανατολή.

Τα όπλα που εισάγονται λαθραία στην Ιορδανία είναι ιρανικά αντίγραφα αμερικανικών ναρκών κατά προσωπικού Claymore, τυφέκια τύπου M4, TNT και άλλα εκρηκτικά και όπλα, σύμφωνα με τον ανώτερο Ιορδανό αξιωματούχο. Το Terrorgence, ένα δίκτυο πληροφοριών που έχει ισραηλινούς αστυνομικούς συμβούλους στις τάξεις του, ανακοίνωσε τον Οκτώβριο ότι η ισραηλινή συνοριακή αστυνομία είχε κατασχέσει νάρκες κατά προσωπικού που κατασκευάζονταν στο Ιράν και τη Ρωσία.

Όταν περνούν τα συριακά σύνορα στην Ιορδανία, τα όπλα κρύβονται σε φορτηγά που περνούν κανονικά τα σύνορα ή μεταφέρονται στις μεγάλες εκτάσεις της ερήμου που κρύβονται από την ομίχλη και τη σκόνη το χειμώνα.

Τα drones, ένα νέο πολεμικό εργαλείο, είναι επίσης πολύ εύκολο να μεταφερθούν λαθραία. Τον περασμένο Φεβρουάριο, Ιορδανοί πράκτορες αναχαίτησαν για πρώτη φορά ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος από τη Συρία που μετέφερε τέσσερις χειροβομβίδες. Ένα εμπορικό drone, που αγοράζεται φθηνά και σχετικά εύκολο στον χειρισμό, μπορεί επίσης να μεταφέρει δύο τουφέκια εφόδου ενώ είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστεί, λέει ένας άλλος Ιορδανός αξιωματούχος ασφαλείας που είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση των συνόρων με τη Συρία. «Όταν βλέπουμε drones, είναι μόνο από τύχη», εξηγεί.

Το Ιράν χρησιμοποιεί κι άλλες μεθόδους για τη μεταφορά όπλων. Τον Φεβρουάριο, μετά από τον καταστροφικό σεισμό που έπληξε την Τουρκία και τη Συρία, ο Ismael Qaani, διοικητής της ελίτ Quds Force του Ιράν, του διεθνούς τμήματος επιχειρήσεων του Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης, επισκέφτηκε τη συριακή πόλη Χαλέπι, για να επιβλέψει επίσημα την παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας. Ο κ. Qaani ταξίδεψε στη Συρία με ένα αεροπλάνο που ανήκει στη Mahan, μια αεροπορική εταιρεία που υπόκειται σε κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη μεταφορά όπλων και πολιτοφυλακών από το Ιράν στη Συρία.

Λίγο μετά την επίσκεψη του κ. Qaani, η αεροπορική εταιρεία, με το πρόσχημα της παράδοσης ανθρωπιστικής βοήθειας, άρχισε να στέλνει μεγάλες ποσότητες όπλων στη Συρία, σύμφωνα με πράκτορα της CIA στην περιοχή, σύμβουλο της συριακής κυβέρνησης και έναν Ευρωπαίο αξιωματούχο ασφαλείας.

Δεν είναι σαφές πόσα όπλα μεταφέρονται λαθραία στα παλαιστινιακά εδάφη και εάν κάποια από αυτά καταλήγει στη Γάζα μέσω του Ισραήλ αλλά η συντριπτική πλειονότητα που διέρχεται από την Ιορδανία φαίνεται να προορίζεται για τη Δυτική Όχθη σύμφωνα με περιφερειακούς αξιωματούχους ασφαλείας.

Πέρυσι ο ισραηλινός στρατός ανέφερε μια «σημαντική αύξηση» του λαθρεμπορίου όπλων και ναρκωτικών με προορισμό το Ισραήλ από την Ιορδανία και την Αίγυπτο. Από τον Μάρτιο του 2021 έως τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, η ισραηλινή αστυνομία απέτρεψε τουλάχιστον 35 απόπειρες λαθρεμπορίας από την Ιορδανία και κατέσχεσε περισσότερα από 800 όπλα, σύμφωνα με καταμέτρηση του think tank Washington Insitute.

«Οι Ιρανοί επενδύουν πολλή ενέργεια για να πυροδοτήσουν όλα τα μέτωπα, στο βορρά και στη Δυτική Όχθη», αναφέρει ένας εκπρόσωπος του Ισραηλινού Στρατού. «Οι αμυντικές δυνάμεις του Ισραήλ ενισχύουν τα στρατεύματά τους και είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν κάθε ενδεχόμενο.»

Στην Ιορδανία, οι έμποροι όπλων εκμεταλλεύονται την τεράστια μαύρη αγορά της χώρας όπου τα τουφέκια διαπραγματεύονται στο ένα τέταρτο της τιμής σε σχέση με τα παλαιστινιακά εδάφη, σύμφωνα με εταιρείες νόμιμων πωλήσεων όπλων στο Αμάν, την πρωτεύουσα. Ένα AK-47 μπορεί να κάνει 20.000 δολάρια στη Δυτική Όχθη και ένα M16 30.000 δολάρια, σύμφωνα με έναν έμπορο όπλων στην Ιορδανία. «Υπάρχουν όπλα παντού στη χώρα», εξηγεί ένας οπλουργός στο κέντρο του Αμμάν.

Τον περασμένο Μάιο ένας Ιορδανός βουλευτής ονόματι Imad al-Adwan συνελήφθη ενώ προσπαθούσε να περάσει λαθραία περισσότερα από 200 πυροβόλα όπλα μέσω της γέφυρας Allenby στη Δυτική Όχθη. Το Ισραήλ εξέδωσε τον κ. Adwan στην Ιορδανία όπου αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης 15 ετών. Αυτός και άλλοι 13 κατηγορούμενοι έχουν προγραμματιστεί να δικαστούν αυτή την εβδομάδα.

Παλαιστινιακές ομάδες έχουν δημιουργήσει μυστικές αποθήκες για να αποθηκεύουν τα όπλα τους. Τον περασμένο Ιούλιο οι ισραηλινές δυνάμεις πραγματοποίησαν τη μεγαλύτερη επίθεση στη Δυτική Όχθη εδώ και χρόνια και στόχευσαν εγκαταστάσεις πολιτοφυλακών και οπλοστάσια στη Τζενίν που ανήκουν στους συμμάχους του Ιράν, την Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ και την Χαμάς. Κατέσχεσαν χίλια όπλα και εκατοντάδες εκρηκτικούς μηχανισμούς. Διέλυσαν επίσης έξι εγκαταστάσεις κατασκευής βομβών. Δώδεκα Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν, οι περισσότεροι πολιτοφύλακες, 30 ύποπτοι συνελήφθησαν και εκατοντάδες εκτοπίστηκαν.

Τμήματα της Δυτικής Όχθης ελέγχονται από την Παλαιστινιακή Αρχή στην οποία κυριαρχεί η Φατάχ, ένα κίνημα που αντιτίθεται στη Χαμάς και την Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ. Τα τελευταία δύο χρόνια, η Παλαιστινιακή αστυνομία κατάσχει 600 με 1.000 όπλα ετησίως στη Δυτική Όχθη, διπλάσια από ό,τι πριν από το 2021, σύμφωνα με τον Louay Zreikat, εκπρόσωπο της αστυνομίας, ο οποίος προσθέτει ότι περίπου το 60% αυτών των όπλων χρησιμοποιούνται για προσωπική χρήση, προστασία ή εγκληματικές δραστηριότητες.

Μετά την επίθεση της Χαμάς στις αρχές του μήνα, οι ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας έχουν εντείνει την εδώ και δύο χρόνια έντονη καταστολή των Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη και οι έποικοι έχουν επιτεθεί σε διαδηλωτές και πολίτες. Την Παρασκευή 20 Οκτωβρίου, 13 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια ισραηλινής επιχείρησης εναντίον Παλαιστινίων μαχητών σε καταυλισμό προσφύγων Τουλκαρέμ, η οποία διήρκεσε 30 ώρες. Πενήντα πέντε άνθρωποι είχαν ήδη σκοτωθεί την εβδομάδα που ακολούθησε τις 7 Οκτωβρίου, η πιο θανατηφόρα για τους Παλαιστίνιους στη Δυτική Όχθη τουλάχιστον από το 2005, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.

Η οργή για την καταστολή και τους βομβαρδισμούς της Γάζας, που έχουν σκοτώσει περισσότερους από 5.000 Παλαιστίνιους σύμφωνα με το ελεγχόμενο από τη Χαμάς «Παλαιστινιακό Υπουργείο Υγείας», σε συνδυασμό με μια όλο και πιο βαριά οπλισμένη Δυτική Όχθη, δημιουργεί πρόβλημα για την Παλαιστινιακή Αρχή που βλέπει τον έλεγχο της να χάνεται καθώς νέες ομάδες παλαιστίνιων μαχητών διαγκωνίζονται για την εξουσία και οι κάτοικοι επιλέγουν να καταφύγουν στη βία αντί να στραφούν στην επιβολή του νόμου για την επίλυση ιδιωτικών διαφορών.

Στο Al-Ram, στη Δυτική Όχθη, ένας έμπορος όπλων λέει ότι πουλά εκατοντάδες όπλα κάθε μήνα, κυρίως σε ανθρώπους που οργανώνονται για να υπερασπιστούν τα χωριά τους απουσία ενός συντονισμένου παλαιστινιακού συστήματος ασφαλείας. «Υπάρχει μεγάλη ζήτηση αυτή τη στιγμή και είναι όλοι τους πολύ νέοι.» προσθέτει.

Το γεγονός ότι δεν υπάρχει βιώσιμος υποψήφιος για να διαδεχθεί τον Μαχμούντ Αμπάς, 87 ετών, του οποίου η δημοτικότητα έχει από καιρό φθίνει, ενισχύει την αστάθεια της περιοχής καθώς οι υποστηρικτές διαφόρων αντιπάλων υποψηφίων προμηθεύονται όπλα και προσπαθούν να πάρουν την εξουσία. Η Παλαιστινιακή Αρχή δεν απάντησε στα αιτήματά μας για σχολιασμό.

Ο κ. Χόροβιτς πιστεύει ότι μια ανάφλεξη στη Δυτική Όχθη θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν «κύκλο βίας» στον οποίο ο ισραηλινός στρατός θα αναπτύξει όλο και περισσότερες δυνάμεις και οι έποικοι θα συμμετέχουν σε ολοένα και περισσότερες επιθέσεις αντίποινων εναντίον των Παλαιστινίων.

Για την Ιορδανία, η αναχαίτιση της ροής των όπλων είναι ηράκλειος άθλος. Το βασίλειο είναι, ως ένα βαθμό, θύμα της γεωγραφίας του. Τα μακρά βόρεια σύνορά του είναι σε μεγάλο βαθμό αφύλακτα από τη συριακή πλευρά λόγω έλλειψης συνεργασίας με την κυβέρνηση του Άσαντ, και τα σύνορά του με το Ισραήλ δεν είναι ιδιαίτερα καλά περιφραγμένα, γεγονός που τα καθιστά εύκολο δρόμο για μεγάλης κλίμακας λαθρεμπόριο.

Φέτος, η Ιορδανία πραγματοποίησε εννέα κατασχέσεις όπλων στα σύνορα, σε σύγκριση με επτά το 2022 και είκοσι μία το 2021, σύμφωνα με τον ανώτερο αξιωματούχο ασφαλείας.

Ενώ πριν από αρκετά χρόνια, στο απόγειο της κυριαρχίας του ISIS, πολλά όπλα που εισήχθησαν στην Ιορδανία προορίζονταν για σουνιτικές τρομοκρατικές ομάδες, σήμερα ανταλλάσσονται κυρίως για εμπορικούς σκοπούς, εξηγεί ο Mohammad Afeef, πρώην πρόεδρος του Ιορδανικού Δικαστηρίου Κρατικής Ασφάλειας.

Προειδοποιεί ότι εάν η ασφάλεια συνεχίσει να επιδεινώνεται, η μεγάλη συγκέντρωση όπλων θα μπορούσε τελικά να ωφελήσει τις τρομοκρατικές εστίες. Κάτι που θα έπρεπε να είναι πηγή ανησυχίας για τη Δύση, πιστεύει.

**Ο Sune Engel Rasmussen είναι ανταποκριτής που καλύπτει τις υποθέσεις του Αφγανιστάν, του Ιράν και της Βόρειας Ευρώπης για τη Wall Street Journal.
Ο Benoit Faucon είναι ανταποκριτής στη Μέση Ανατολή για τη Wall Street Journal.

Ναρκωτικά και όπλα, το “καύσιμο” των πολέμων