«Ένα μήνα μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, η αρχή του τέλους της Χαμάς;»

Frédéric Encel

Le Figaro

Στις 7 Οκτωβρίου η Χαμάς έδειξε το χειρότερο πρόσωπο της τρομοκρατίας. Αντί να «συμβιβαστεί» με μια επιχείρηση που θα της προσέδιδε κύρος και επιχειρησιακή αξιοπιστία ταπεινώνοντας την ισραηλινή κυβέρνηση και εκπληρώνοντας το απώτερο στόχο της να εμποδίσει την Σαουδική Αραβία να αναγνωρίσει το Ισραήλ βυθίστηκε στο πιο θανατηφόρο αντισημιτικό όργιο μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Οι συνέπειες για την ίδια την τρομοκρατική οργάνωση (και τους αμάχους της Γάζας όπως και τους ομήρους της) είναι οι άνευ προηγουμένου βομβαρδισμοί και φυσικά η δική της μερική στρατιωτική καταστροφή. Τα πράγματα θα γίνουν ενδεχόμενα χειρότερα για την τρομοκρατική οργάνωση : δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι μετά τον πόλεμο, χάρη σε μια νέα ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ μιας μετριοπαθούς ισραηλινής κυβέρνησης και της Παλαιστινιακής Αρχής, το Ριάντ δεν θα αναγνωρίσει το Ισραήλ.

Δύο τρομερές δυνάμεις υποτίθεται ότι υποστήριζαν τη Χαμάς απειλώντας το Ισραήλ σε δύο μέτωπα : το Ιράν από τη μια πλευρά, η Χεζμπολάχ από την άλλη, ο Λιβανέζος συνεργός της. Ωστόσο, ο ηγέτης της, ο Νασράλα, στην πομπώδη επίσημη ομιλία του στις 3 Νοεμβρίου, αφού φλυάρησε ακατάσχετα περιορίστηκε να ανακοινώσει ότι η Χεζμπολάχ θα μπορούσε κάλλιστα να διεξάγει πόλεμο στο Ισραήλ, υπαινισσόμενος ότι δεν μπορούσε να το κάνει ακόμα, εκτός κι αν το αποφάσιζε… Και, ωσάν να ήθελε να μην επισείσει επάνω της την οργή του Ισραηλινού Στρατού κατέστησε την Χαμάς «100%» υπεύθυνη για αυτή την επίθεση ! Όσο για τον Ιρανό μέντορα, έχει επίσης απειλήσει τον «σιωνιστή Σατανά» με κόλαση από το 1979 και χωρίς ποτέ να του επιτεθεί κατά μέτωπο… Στην πραγματικότητα, οι αντίστοιχοι ηγέτες της Ισλαμικής Δημοκρατίας και της Χεζμπολάχ είναι φανατικοί αλλά όχι ηλίθιοι. Γνωρίζουν την ισορροπία δυνάμεων και παίζουν προσεκτικά σε όλη τη Μέση Ανατολή και αλλού, συμπεριλαμβανομένου του λαθρεμπορίου όπλων και ναρκωτικών, προωθόντας τη δική τους ατζέντα. Δεν θα θυσιαστούν για μια σουνιτική Χαμάς ούτως ή άλλως καταδικασμένη να συντριβεί από έναν στρατό που θέλει να σβήσει την ατίμωση που υπέστη.

Πέρα από αυτόν τον σιιτικό άξονα, ο αραβικός κόσμος λέγεται ότι είναι «σε αναταραχή» εναντίον του Ισραήλ. Πόσο στέκει αυτό ; Κανένα από τα επτά κράτη του Συνδέσμου που βρίσκονται σε ειρήνη με το Ισραήλ (Αίγυπτος, Ιορδανία, Μαυριτανία, Εμιράτα, Μαρόκο, Μπαχρέιν, Σουδάν) δεν το έχει αποκηρύξει μέχρι σήμερα. Επιπλέον τα Εμιράτα, η ανερχόμενη δύναμη στον Κόλπο, έχουν καταδικάσει τη Χαμάς. Ο αραβικός δρόμος; Υπάρχουν περίπου 200 εκατομμύρια ενήλικοι πολίτες σε 21 αραβικά κράτη. Πόσοι έχουν διαδηλώσει από την έναρξη των χτυπημάτων στη Γάζα; Μερικές εκατοντάδες χιλιάδες. Δεν είναι ευκαταφρόνητο αλλά δεν ενσαρκώνει ένα «παλιρροιακό κύμα» και ακόμη λιγότερο μια Αραβική Άνοιξη! Το ίδιο μοτίβο ισχύει αναλογικά σε ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο.

Τι γίνεται με το υπόλοιπο λεγόμενο “Global South”; Η Ινδία υποστηρίζει το Ισραήλ, όπως και δέκα κράτη της Αφρικής και της Ωκεανίας, η Κίνα – ως συνήθως – μιλάει δυνατά αλλά δεν λαμβάνει εμπορικά αντίποινα και η Ρωσία καλωσορίζει τους ηγέτες της Χαμάς αλλά αφήνει τον Ισραηλινό στρατό να καταστρέψει το κύριο αεροδρόμιο του συριακού στρατιωτικού συμμάχου της… Απέναντι σε όλα αυτά η κορυφαία παγκόσμια δύναμη τοποθετεί δύο ναυτικές αεροπορικές μονάδες, μια αμφίβια ομάδα και 2.000 ναυτικούς κομάντος σε κατάσταση προσέγγισης και επιφυλακής, με την ΕΕ να υποστηρίζει διπλωματικά το Ισραήλ. Η σύγκριση είναι συντριπτική.

Ο Νετανιάχου έχτισε, μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του 2022, έναν συνασπισμό που αποτελείται εν μέρει όχι μόνο από εξτρεμιστές, αλλά, πολύ χειρότερα στα μάτια των Ισραηλινών μετά τον κατακλυσμό της 7ης Οκτωβρίου, από ανίκανους. Προφανώς υποτίμησε τη βούληση και τον φανατισμό της Χαμάς, θεωρώντας την ιδανική για την αποδυνάμωση της Παλαιστινιακής Αρχής. Αλλά υπάρχει ένα αιώνιο γεωπολιτικό μάθημα: η πολιτική του χειρότερου, όταν παίζεται πολύ ενεργά για πάρα πολύ καιρό, καταλήγει να στρέφεται εναντίον του υποστηρικτή του. Όποια και αν είναι η έκβαση του πολέμου, αυτός και η ανάξια κυβέρνησή του θα λογοδοτήσουν ενώπιον μιας εξεταστικής επιτροπής. Προκάτοχοι τους έχασαν την εξουσία έπειτα από λάθη με πολύ λιγότερο τραγικές συνέπειες.

Τελικά, υπάρχει ελπίδα και προοπτική λύσης βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα υπό τον ακόλουθο συνδυασμό συνθηκών: αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς, επιστροφή της Παλαιστινιακής Αρχής στην Γάζα με τεράστια διεθνή υποστήριξη και αλλαγή της κυβέρνησης στο Ισραήλ. Τότε μια ειρηνευτική διαδικασία θα καταστεί και πάλι δυνατή με την προοπτική μιας λύσης δύο κρατών. Το καλύτερο σενάριο, ηθικά και γεωπολιτικά.

*Ο Frédéric Encel είναι Γάλλος συγγραφέας και μελετητής της γεωπολιτικής. Είναι καθηγητής στο Paris School of Business και λέκτορας στο Sciences Po Paris, συγγραφέας του Voies de la politique (βραβείο γεωπολιτικού βιβλίου, Odile Jacob, 2023).