Το πλαίσιο της επίσκεψης Ερντογάν- Γιατί η Τουρκία έχει ανάγκη την Ελλάδα

Αλέξανδρος Νίκλαν
Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας  

Ο Νάτσο Σάντσες Άμορ, αξιωματούχος της ΕΕ, υπεύθυνος για έλεγχο της Τουρκίας και αντίστοιχων θεμάτων δήλωσε πρόσφατα για τον Τούρκο πρόεδρο πως είναι πλήρως απομονωμένος και ο μόνος πραγματικός σύμμαχος/φίλος που έχει είναι το Αζερμπαϊτζάν.

 Οι δηλώσεις αυτές δεν έγιναν τυχαία, αλλά έρχονται σχεδόν ταυτόχρονα με την έκθεση Μπορέλ η οποία θέτει πολλαπλές και αυστηρές πρϋποθέσεις για την επανεκκίνηση των χέσεων ΕΕ Τουρκίας.  Στον απόηχο της τελευταίας επίσκεψης του Τούρκου προέδρου στη Γερμανία, όπου εξέφρασε για μια ακόμη φορά τη ταύτισή του με τη Χαμάς, οι Ευρωπαίοι αντιλαμβάνοννται επιτέλους ότι το πραγματικό πρόσωπο της Τουρκίας.  Οι απόψεις του Ερντογάν πως η αμέριστη υποστήριξη της Δύσης προς το Ισραήλ, ειδικά των ΗΠΑ και της ΕΕ με κονδύλια και όπλα το έκαναν ένα “κακομαθημένο παιδί” (σ.σ. τα ίδια αρέσκεται να λέει και για την Ελλάδα), έχει θορυβήσει την ΕΕ. Η ρητορική του σύμφωνα με τον Σάντσεζ είναι μια κλασσική μέθοδος προσέγγισης από τον Ερντογάν για το εσωτερικό κοινό δείχνοντας πάντα πώς φταίνει κάποιοι άλλοι.  

Την ίδια στιγμή ο Τούρκος πρόεδρος επιμένει να στηρίζει μια θέση για δύο κράτη στην περιοχή της Μέσης Ανατολής για την Παλαιστίνη και το Ισραήλ με εγγύηση, όπως λέει ο ίδιος την Τουρκία ως δύναμη διαιτησίας και το Κατάρ. Μια προσέγγιση που προφανώς δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει ποτέ αποδεκτή από κανέναν, αφού και οι δύο χώρες θεωρούνται ως σπόνσορες ισλαμιστικής τρομοκρατίας. Αν μάλιστα ο Ερντογάν αναλάβει ρόλο και έχει λόγο στην περιοχή, τότε θεωρείστε βέβαιο πώς θα ενισχύσει τις φονταμενταλιστκές κινήσεις εναντίον του Ισραήλ, ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη το παρελθόν της Τουρκίας και την στήριξη προς τη Μουσουλμανική Αδελφότητα αλλά και τη σημερινή αγαστή συνεργασία με το Ιράν (μια συνεργασία που πλαισιώνεται και από τη Ρωσία.

Το ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι η απειλή Ερντογάν κατά του Ισραήλ μετά την δήλωση του διευθυντή της της  Ισραηλινής Υπηρεσίας Ασφαλείας (Σιν Μπετ) Ρόνεν Μπαρ πώς θα εκκαθαρίσουν ηγέτες της Χαμάς, ακόμα και εντός  Τουρκίας και  Ιράν και όσων άλλων χωρών στηρίζουν την τρομοκρατική οργάνωση. Ο Ερντογάν σε μια δήλωση-αυτογκόλ, όπως θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε, θεώρησε τη συγκεκριμένη δήλωση ως απειλή κατά της Τουρκίας και ανέφερε πώς θα υπάρξουν αντίποινα. Επιστρέφοντας λοιπόν από την επίσκεψή του στο Κατάρ και λίγο πριν την επίσκεψη στην Αθήνα,σχολίασε: «Αν προσπαθήσουν να κάνουν ένα τέτοιο λάθος, θα πληρώσουν ένα πολύ, πολύ βαρύ τίμημα».Το γεγονός ότι ο Τούρκος πρόεδρος ρίνει λάδι στη φωτιά της Μέσης Ανατολής, δυο μήνες μετά το τρομκρατικό χτύπημα της Χαμάς, και ενώ καταβάλλονται προσπάθειες από ΗΠΑ, Αίγυπτο και Σαουδική Αραβία, ακόμη και από Κατάρ να υπάρξει μόνιμη κατάπαυση του πυρός, προκαλεί μέγιστη ενόχληση, ιδιαίτερα στο δυτικό στρατόπεδο, καθώς λειτουργεί ως ο πυροκροτητής της Χαμάς. Γι΄αυτό και το βλέμμα της Δύσης θα είναι καρφωμένο στην επίσκεψή του στην Αθήνα και στον τρόπο που θα εξελιχθούν οι συνομιλίες.

Είναι σημαντικό επίσης να αναφερθεί πως την ίδια στιγμή  η Τουρκία έχει σοβαρά προβλήματα επάρκειας διαθέσιμων κεφαλαίων (υπολογίζονται στο μέγιστο ως 140 δις δολλάρια), γεγονός που εξεναγκάζει τον Ερντογάν σε οικονομική εξάρτηση απ΄όσες συμφωνίες οικονομικής φύσεως έχει συνάψει με τη Δύση και έρχεται σε αντίθεση με την ρητορική του υπέρ Χαμάς. Κάτι που δεν έχει αναφερθεί στα ΜΜΕ είναι πώς κινδυνεύει να χάσει ένα εξαιρετικά μεγάλο συμβόλαιο που αφορά την επεξεργασία απορριμάτων με την ΕΕ.

Η ΕΕ εδώ και αρκετά χρόνια στέλνει χιλιάδες τόνους σκουπιδιών για ανακύκλωση στην Τουρκία. Στους ελέγχους όμως που έγιναν, η Τουρκία δεν τηρεί κανονισμούς και ορθή διαδικασία στην επεξεργασία τους, συν ότι έχει καταγγελθεί για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αφού παραβιάζει ωράρια, ηλικιακά όρια και άλλα συναφή θέματα. Οπότε η ΕΕ έχει ήδη προειδοποιήσει πώς θα ενεργοποιήσει ρήτρες και δεν είναι και απίθανο να διακόψει το συμβόλαιο,  κόβοντας έναν σημαντικό πόρο εσόδων για την Τουρκία ύψους πολλών δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ ανά έτος. Έναν πόρο που ο Τούρκος πρόεδρος έχει ανάγκη, ειδικά ενόψει των επερχόμενων δημοτικών εκλογών τον Μάρτιο του 2024.  

Ταυόχρονα, υπάρχει μια τουρκική προσέγγιση προς την Αίγυπτο που δεν αφήνει αδιάφορο τον Σίσι, καθώς υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός εργατών και επιχειρήσεων που θα ήθελαν να πάνε εκεί (λόγω χαμηλής φορολογίας), αλλά και στην Ελλάδα (λόγω ανάπτυξης οικονομίας) για να μπορέσει να μεγιστοποιήσει τις αποδόσεις επενδύσεων τουρκικών συμφερόντων. Το όχημα για όλα αυτά είναι προφανώς η διαδικασία της βίζας για την χώρα μας ειδικά, όπου θεωρητικά θα δοθεί για 72 συνεχόμενες ώρες παραμονής σε επισκέπτες, ενώ η ίδια η βίζα θα έχει ισχύ ενός έτους. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πώς έρχεται στην χώρα μας με το ηλεκτρικό αυτοκίνητο TOGG που κατασκευάζεται στην Τουρκία ως μια προσπάθεια διαφήμισης τους με βλέμμα προς την Ευρώπη.

Το ερώτημα είναι εμείς πού βρισκόμαστε; Έχουμε δηλώσει τα εξής όσον αφορά τις εξελίξεις στην χώρα μας. Αρχικά στα θετικά φαίνεται πώς μετά την οικονομική αναβάθμιση της Ελλάδας σε βαθμίδα επενδύσεων, υπάρχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον από το εξωτερικό. Το αν αυτό το ενδιαφέρον όμως θα γίνει και πράξη εξαρτάται από πολλά άλλα πράγματα, όπως επιτάχυνση απονομής δικαιοσυνης, εξάλειψης γραφειοκρατίας καθώς και μια δυνατότητα να αναπτυχθεί δικαιότερα το σύστημα φορολόγησης επενδύσεων.

Μια κατάσταση που δύσκολα μπορεί να έχει πρόοδο με τα σημερινά δεδομένα λόγω πολλαπλών λειτουργικών, κοινωνικών και οικονομικών στρεβλώσεων.Υπάρχει επίσης ένα καλό κλίμα για την εξωτερική διπλωματία, αφού η Ελλάδα θεωρείται ως παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή και αυτό φαίνεται από τις προσεγγίσεις ΗΠΑ, ΕΕ, ακόμα και της Ρωσίας όπου ούτε λίγο ούτε πολύ ο  Πούτιν σε πρόσφατη δήλωση του αναφέρει πώς οι σχέσεις με την Ελλάδα είναι κάτι που θα μπορούσε ίσως στο μέλλον να επανέρθει με την βοήθεια των ομοιοτήτων μεταξύ των δύο λαών.

Μια εικόνα που μάλιστα ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο με την κατάσταση που προέκυψε με τα Μάρμαρα του Παρθενώνα τα οποία εκλάπησαν από τον Έλγιν και την λάθος τακτική από τον Βρετανό πρωθυπουργό, ανεβάζοντας ακόμα περισσότερο την «χρηματιστηριακή αξία της Ελλάδος» στο διπλωματικό στερέωμα.

Τα δυσάρεστα όμως είναι στο κομμάτι της εθνικής άμυνας. Διότι εκεί είναι εμφανές πλέον πώς οι πόροι στέρεψαν και κατά δήλωση του ΥΠΕΘΑ προχωρούμε σε εξορθολογισμό. Μια λέξη που μάλλον θα έλεγα ότι χρησιμοποιήθηκε ως εναλλακτικό βάπτισμα στις περικοπές που πλέον θα γίνουν στις δαπάνες.

Διότι ο εξορθολογισμός είναι μια τακτική περιορισμού προσωρινά μόνο, ώστε να αναδρομολογηθούν δαπάνες προς μακρόπνοα και πιο αποδοτικά σχέδια. Παράδειγμα, μια ανάπτυξη της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας, κάτι που δεν έχουμε δει ακόμα. Αντίθετα βλέπουμε τάση για προμήθεια με τρόπους που θα αποπληρωθούν σε βάθος χρόνου όπως το αίτημα για προμήθεια των BlackHawk.

Σε όλο αυτό τώρα θα πρέπει να θυμηθούμε πώς δεν έχει ειπωθεί απολύτως τίποτα για την Κύπρο, για το ΤουρκοΛιβυκό σύμφωνο καθώς και για τις συνεχείς επιθετικές δηλώσεις από τους Τούρκους που ακόμα και την παραμονή της επίσκεψης Ερντογάν εκδηλώθηκαν με μια άλλη ΝΟΤΑΜ για περιοχή του Αιγαίου.

Όλα λοιπόν τα παραπάνω είναι ιδιαίτερα σημαντικά και καταδεικνύουν ότι η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη την Τουρκία, αλλά αντιθέτως, η Τουρκία χρειάζεται τη χώρα μας και οφείλει να δείξει καλό πρόσωπο και όχι να προκαλεί. Φυσικά ουδείς μπορεί να ισχυριστεί ότι ακόμη κι αν δείξει καλό πρόσωπο, ο Ερντογάν θα αλλάξει πραγματικά καθώς η Άγκυρα ακολουθεί πάγια στρατηγική εναντίον της χώρας μας και αυτή δεν αλλάζει. Αλλάζει μόνο ο τρόπος που εκδηλώνεται.