Κατανόηση του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς
George Friedman
Geopolitical Futures
Η κατανόηση του γιατί η Χαμάς επιτέθηκε στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου απαιτεί κατανόηση του θεμελιώδους στόχου της Χαμάς: τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους. Η ομάδα κατάλαβε ότι η επίθεση θα απαιτούσε απλώς μια αλλαγή στη στρατηγική εθνικής ασφάλειας του Ισραήλ, αλλά πιθανότατα πίστευε ότι η αποδυνάμωση της συμμαχίας που συνενωνόταν γύρω της – που περιελάμβανε αραβικά κράτη όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία – έκανε τον κίνδυνο να αξίζει τον κόπο. Η Χαμάς κατάλαβε περαιτέρω ότι δεν είχε τη στρατιωτική ικανότητα να νικήσει τον ισραηλινό στρατό, έτσι πριν από τις επιθέσεις, αναζήτησε υποστήριξη από τον αραβικό κόσμο. Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι η Χαμάς θα μπορούσε να το είχε κάνει αυτό χωρίς να το μάθει το Ισραήλ, επομένως είναι πιθανό ότι το Ισραήλ το ανακάλυψε και το απέρριψε ως αδύνατο να επιτευχθεί.
Κατά μία έννοια, το Ισραήλ είχε δίκιο. Καμία αραβική ή ισλαμική χώρα ή κίνημα δεν ήταν διατεθειμένη να συμμαχήσει στρατιωτικά με τη Χαμάς. Η ομάδα πίστευε ότι ενώ μια άμεση, συνδυασμένη επίθεση στο Ισραήλ δεν θα πετύχαινε, ήταν ακόμα δυνατό να εξαναγκάσει το Ισραήλ σε μια αβάσιμη θέση. Γνωρίζουμε τώρα ότι αυτή ήταν η γραμμή σκέψης, επειδή η Χαμάς όντως επιτέθηκε στο Ισραήλ και, με αυτόν τον τρόπο, το απομόνωσε από άλλους πιθανούς συμμάχους. Αυτή η απόφαση δείχνει ότι η 7η Οκτωβρίου ήταν πιο περίπλοκη και, ως ένα βαθμό, πιο επιτυχημένη από ό,τι αρχικά πιστεύαμε.
Η επίθεση εξέπληξε την ισραηλινή υπηρεσία πληροφοριών, η οποία δεν κατάλαβε τη σκέψη της Χαμάς. Η 7η Οκτωβρίου σχεδιάστηκε όχι για να σπάσει τον ισραηλινό στρατό, αλλά για να δημιουργήσει μια κατάσταση στην οποία το Ισραήλ δεν θα μπορούσε ούτε να παραιτηθεί από τη μάχη ούτε να ασκήσει αποφασιστική δύναμη επειδή δεν ήθελε να θέσει σε κίνδυνο τις ζωές των ομήρων που κρατούσε η Χαμάς. Η σύλληψη ομήρων είχε σκοπό να οδηγήσει το Ισραήλ σε μια αίσθηση οργής και ανικανότητας και να σπείρει σπόρους αμφιβολίας στην ισραηλινή νοημοσύνη.
Είναι πιθανό ότι η Χαμάς περίμενε και άλλες αραβικές δυνάμεις, ιδιαίτερα τη Χεζμπολάχ, να συμμετάσχουν στη μάχη. Όταν αυτό δεν συνέβη, η Χαμάς πήγε στο Σχέδιο Β. Αν δεν ερχόταν ενίσχυση, τότε ήθελε να επικεντρώσει το Ισραήλ σε έναν στόχο που δεν είχε αποφασιστική αξία, αλλά ήταν απαραίτητος για επίθεση και θα είχε πολιτικό κόστος. Έτσι η Χαμάς ενεργοποίησε δυνάμεις στη βόρεια Γάζα και εισήγαγε ενισχύσεις γνωρίζοντας ότι το κόστος θα ήταν υψηλό. Το Ισραήλ δεν είχε άλλη επιλογή. Καθώς η κατάσταση της ομηρίας δεν έχει επιλυθεί, μια μαζική επίθεση στη βόρεια Γάζα θα σήμαινε ότι η Χαμάς, αντί να αποδυναμωθεί, διεύρυνε την παρουσία της. Οι πόλεμοι είναι πολιτικές υποθέσεις και το ισραηλινό υπουργικό συμβούλιο έπρεπε να αποφασίσει να επιτεθεί από αέρος για να ηρεμήσει την κατάσταση και να μετριάσει την αυξανόμενη εχθρότητα προς την κυβέρνηση. Το Ισραήλ ήλπιζε ότι οι αεροπορικές επιδρομές και οι ειδικές επιχειρήσεις θα διέλυαν τη Χαμάς. Αλλά η Χαμάς πολεμούσε τον αστικό πόλεμο στο δικό της έδαφος – ένα έδαφος όπου η απεμπλοκή και οι ξαφνικές αντεπιθέσεις ήταν πρακτικές επιλογές.
Υποψιάζομαι ότι η Χαμάς γνώριζε -ή τουλάχιστον τους συμβούλευαν πιο εξελιγμένα κινήματα στον αραβικό κόσμο- ότι μια μαζική ισραηλινή απάντηση στη βόρεια Γάζα που έφερε την προσοχή του κόσμου στα θύματα των Παλαιστινίων θα μπορούσε να ασκήσει αρκετή πίεση στο Ισραήλ για να επιβάλει ένα ευνοϊκό αποτέλεσμα για τη Χαμάς. Το Ισραήλ προσπάθησε να αντικρούσει την αφήγηση δείχνοντας τους ομήρους που είχε πιάσει η Χαμάς, αλλά οι ισραηλινές εκστρατείες δημοσίων σχέσεων ήταν, τουλάχιστον, φτωχές. (Το Ισραήλ ήταν ιστορικά καλό σε αυτό το θέμα, αλλά απέτυχε να κατανοήσει ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονταν και μεταδίδονταν για τη Χαμάς υπερέβαιναν σε μεγάλο βαθμό τις δικές τους προσπάθειες.)
Το Ισραήλ έχει πλέον παγιδευτεί σε έναν πόλεμο στη βόρεια Γάζα με ένα άκαμπτο υπουργικό συμβούλιο που δεν θα δεχτεί στρατηγική υποχώρηση και ένα οικοσύστημα μέσων ενημέρωσης που επικρίνει την προσέγγισή του. Η Χαμάς είχε θεωρηθεί υπεύθυνη για τον πόλεμο. Τώρα είναι το Ισραήλ.
Σε αυτό το σημείο, οι στρατιωτικές επιλογές του Ισραήλ είναι περιορισμένες, χάρη σε μεγάλο βαθμό στη μετατόπιση της κοινής γνώμης στον πιο σημαντικό σύμμαχό του, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πιθανότητα μιας επιτυχημένης επίθεσης στη Χαμάς μειώνεται, και ακόμη και Ισραηλινοί πολίτες διαδηλώνουν για να γίνει μια συμφωνία για τους υπόλοιπους Ισραηλινούς ομήρους. Κάποιος ρώτησε κάποτε: Πόσες στρατιωτικές μεραρχίες έχει η γνώμη; Η απάντηση είναι καμία, αλλά μπορεί να διαμορφώσει τον κόσμο και είναι επομένως ζωτικής σημασίας για μια μικρή χώρα όπως το Ισραήλ.
Όταν τα κοιτάζω όλα αυτά, νομίζω ότι η Χαμάς χτύπησε κατά λάθος την πολιτική και στρατιωτική δομή του Ισραήλ και ότι το Ισραήλ δεν έχει ακόμη καταλάβει ότι υπάρχουν διάφορα είδη πολέμου, καθένας από τους οποίους μπορεί να νικήσει. Μου φαίνεται επίσης ότι το Ισραήλ έκανε ένα θεμελιώδες λάθος: ο στρατός του, αν και ικανός και τεχνολογικά έμπειρος, έπεισε τη χώρα ότι είναι μεγαλύτερη δύναμη από ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Η τεχνολογία είναι μια χαρά, αλλά ο πόλεμος οδηγείται από λεπτούς και προσεκτικούς ηγέτες που δεν υπερεκτιμούν τη δύναμή τους ή υποτιμούν τη δύναμη χειραγώγησης του μυαλού του εχθρού. Ένα σημαντικό μάθημα για όλους μας.
