Διεθνές πεδίο: Μια μεταβαλλόμενη κατάσταση

Αλέξανδρος Νίκλαν

Σύμβουλος θεμάτων Ασφαλείας

Σε πάρα πολλές περιπτώσεις πριν υπάρξει αποσταθεροποίηση μιας κραταιάς κατάστασης στον πλανήτη, συνέτρεχαν οι παρακάτω λόγοι:

– Η γεωγραφική περιοχή μιας χώρας μπορεί να είχε σημαντικά σημεία ενδιαφέροντος για υπερδυνάμεις του πλανήτη (κρατικές ή και ιδιωτικές)

– Κάποια χώρα είχε από μόνη της πολιτική αστάθεια και αδυναμία αυτοάμυνας/αυτοπροστασίας. Ετερόφωτη σε οικονομία με μεγάλα ύψη δανεισμού που ποτέ δεν έφταναν όμως στην καθημερινή οικονομία και σε επενδύσεις ανάπτυξης.

– Οι πολίτες κάποιας χώρας βρισκόντουσαν σε ένταση και συνεχώς υποβαλλόντουσαν σε συνθήκες πίεσης ώστε να διαρραγεί η κοινωνική συνοχή τους. Αυτό γινόταν με οικονομία, ανεργία, ανικανότητα τήρησης ηρεμίας κ.α.

– Απομάκρυνση ικανών στελεχών και ανθρώπων που θα μπορούσαν σε σταδιακούς χρόνους να επαναφέρουν μια ορθή κατάσταση οδηγούσαν σε αυξανόμενο πρόβλημα.

– Αύξηση «τροφής» για ανθρώπους μειωμένης αντίληψης και συμπεριφοράς. Με άλλα λόγια αύξηση της παραπληροφόρησης, της προπαγάνδας και των οπαδικών διαφορών που αποτελούν αιτίες αποσταθεροποίησης

– Διάλυση κοινωνικών δεσμών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως σημεία συσπείρωσης για συνοχή, Κυρίως εθνικού προσήμου ή σημαντικών επιρροών από πρόσωπα ή/και θεσμούς.

Τελευταία στάδια μιας επερχόμενης έντασης/κρίσης είναι μια υποκινούμενη συνεχής αναταραχή και μια αυξανόμενη γεωμετρικά σε ταχύτητα πολιτική απαξίωση και αποσταθεροποίηση, είτε δίνοντας ισχύ και έμφαση σε υπάρχοντες ή «φυτεύοντας» αχυράνθρωπους εις γνώσιν τους ή και χωρίς αυτήν.

Τελικό βήμα η υφαρπαγή σημείων ενδιαφέροντος από τρίτες δυνάμεις.

Δεν γίνονται αυτά είπατε; Ας δούμε μερικά παραδείγματα:

Ιράκ (ψεύδη με WMD), Λιβύη (εκθρόνιση Καντάφι χωρίς διασφάλιση συνέχειας εξουσίας), Συρία (προσπάθεια εκθρόνισης Άσαντ προς διάλυση του τόξου των Σιιτών), Ουκρανία (από το 2014 και ύστερα ειδικά, ήταν προδιαγεγραμμένο πως η χώρα θα γινόταν  Ιφιγένεια στον βωμό της κόντρας Ρωσίας και ΗΠΑ).

Με τα σημερινά δεδομένα τώρα, ας αναφέρουμε μερικά στοιχεία γύρω από χώρες που φαίνονται να έχουν μια τέτοια τάση που ενδεχομένως να οδηγήσει σε μια αποσταθεροποίηση τους, ανεξάρτητα από τη δυναμική  που μπορεί να προβάλλουν:

– Λίβανος (ειδικά με τα κοιτάσματα ενέργειας στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου)

– Τουρκία (το ίδιο ως άνω)

– Ιράν (το ίδιο ως άνω, συν ναυτικές οδοί εμπορίου)

– Ελλάδα (εδώ τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα λόγω εμπλοκής σε ΝΑΤΟ και ΕΕ. Θέλει ανάλυση όμως η δυσκολία της κατάστασης προφανώς δεν μπορεί να είναι τυχαία)

– Ταϊβάν. (Προπύργιο γεωγραφικής επιρροής τρίτων στο υπογάστριο της Κίνας)

– Βόρεια Κορέα. Η χώρα εκεί δεν απειλείται από άμεση επέμβαση (Μόνο ο Τράμπ έκανε τέτοια κίνηση). Έχει ήδη όμως προβλήματα από την προβολή της Ν.Κορέας και των επιτευγμάτων της που αποτελούν μαγνήτη ακόμα και για στελέχη του καθεστώτος. Η σταθερά  βρίσκεται κυρίως στην επιβολή του ηγέτη της, αλλά αυτό δεν θα διαρκεί για πάντα)

– ΗΠΑ/Ρωσία/Κίνα/ΕΕ.  Δεν τις απειλεί κάποιο μεγαλύτερο κράτος ούτε καν η μία την άλλη. Σε επίπεδο κρατών επικρατεί ισορροπία φόβου. Το πρόβλημα τους είναι στην οικονομία σε όλα τα επίπεδα έναντι τρίτων ιδιωτικών δυνάμεων. Καμία από τις τρεις δεν είναι σε καλή θέση και το εσωτερικό και των τριών δεν είναι στην καλύτερη κατάσταση ανεξάρτητα όσων προβάλλουν.

Οι ΗΠΑ έχουν έναν άτυπο εμφύλιο με ηθική και πολιτική παρακμή που επηρρεάζει τα πάντα μέσα στην χώρα.

Η Ρωσία, πέρα από την Μόσχα, έχει σοβαρά θέματα καθημερινότητας συν το γεγονός ότι η ηγεσία Πούτιν απέχει πολύ από την καθολική αποδοχή που θέλει να προβάλλει. Είναι άλλωστε η πρώτη φορά μετά από δεκαετίες που έχει συνεχείς δημιουργίες οργανώσεων αντιπολίτευσης και αντιδράσεις κόσμου ακόμα και δημόσια.

Η Κίνα έχει αποσταθεροποιηθεί οικονομικά λόγω των αχανών και δαιδαλωδών επενδύσεων της σε γαίες, επιχειρήσεις, τεχνολογίες υπό αμφισβήτηση, ακόμα και σε κρυπτονομίσματα που είχαν τρομερές απώλειες για επιχειρήσεις της.

Η ΕΕ έχει σοβαρό θέμα συνοχής, πειθούς και ικανής διαχείρισης για να προβάλει ισχύ. Βρίσκεται σε ένα σπιράλ παρακμής που είναι άγνωστο πώς θα καταλήξει.

Η γενική εικόνα λοιπόν είναι ζοφερή. Κάποιες περιοχές και χώρες βρίσκονται σίγουρα σε μεγαλύτερο ρίσκο από άλλες. Υπάρχουν όμως και περιοχές/χώρες που δείχνουν πώς αντέχουν περισσότερο και διαμορφώνουν όλο και καλύτερα την θέση τους στον πλανήτη.

– Σαουδική Αραβία και χώρες του Αραβικού Συνδέσμου. Με όπλο τα κεφάλαια τους έχουν επενδύσει σε νέες τεχνολογίες και συμφωνίες διατηρώντας το μερίδιο λέοντος. Παράλληλα, έχουν ενισχύσει τις υπηρεσίες πληροφοριών τους αλλά και τα στρατεύματα τους σε επίπεδο εξοπλισμού. Η αχίλλειος πτέρνα τους είναι οι φανατικοί τζιχαντιστές και το επίπεδο φτώχειας των απλών πολιτών σε κάποιες χώρες από αυτές (όπως συμβαίνει στην  Αίγυπτο).

– Αυστραλία. Σιωπηρά αλλά δυναμικά έχει καταφέρει να αναπτύξει τομείς τεχνολογίας και οικονομία. Δεν είναι τυχαίο πώς έχει φτάσει να αποτελεί νελκυστικό πόλο για πολύ κόσμο, ειδικά από καινοτόμες τεχνολογίες. Άγνωστο όμως πόσο θα διατηρηθεί με την απειλή της Κίνας στην περιοχή.

– Ινδία. Εδώ υπάρχει ένα ερώτημα και αφορά την αντοχή και διάρκεια της προσπάθειας της, καθώς ο υπερπληθυσμός της πλέον δεν βοηθάει σε αυτό (απαιτεί όλο και περισσότερους πόρους) ενώ ήδη έχει σοβαρά θέματα με Κίνα και Πακιστάν στα σύνορα της. Η ουδετερότητα αποτελεί παρελθόν και πλέον καλείται να λάβει θέση. Αυτό ίσως αλλάξει και ισορροπίες. Θετικά ή αρνητικά.

—

Σε όλα αυτά δεν υπάρχει τελικό δίδαγμα ή κάποιο συμπέρασμα. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να υπάρχει, αφού η κατάσταση στον πλανήτη είναι άκρως μεταβαλλόμενη  που εύκολα θα μπορούσαμε να πούμε ότι ταίριαζε η θεωρία του χάους. Μια πεταλούδα όπως λ.χ. μπορεί να είναι μια φυσική απειλή (βλ. πανδημία) άλλαξε την εικόνα του πλανήτη από άκρη σε άκρη. Εύκολα μπορεί να ξαναγίνει αυτό με κάτι άλλο, όπως ένα «ξέσπασμα εφαρμογής της ΑΙ και της ρομποτικής» δημιουργώντας χώρες δύο ταχυτήτων σε πλανητικό επίπεδο.

Οπότε μένω εδώ και αφήνω τον κάθε αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.