Το ταξίδι Μπλίνκεν στη Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ  Άντονι Μπλίνκεν φτάνει σήμερα Τρίτη στη Σαουδική Αραβία για ένα τριήμερο ταξίδι (6-8 Ιουνίου) με επίκεντρο την ασφάλεια και την οικονομική συνεργασία, καθώς η κυβέρνηση Μπάιντεν επιδιώκει να βελτιώσει τις σχέσεις με το Ριάντ, να αμβλύνει την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας και να ενισχύσει την αραβική αναγνώριση του Ισραήλ.

Ψηλά στην ατζέντα για την επίσκεψη Μπλίνκεν θα είναι η πιθανή εξομάλυνση της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ. Η κυβέρνηση Μπάιντεν προσπάθησε να βασιστεί στις Συμφωνίες του Αβραάμ του προκατόχου της Ντόναλντ Τραμπ, σύμφωνα με τις οποίες το εβραϊκό κράτος το 2020 κατόρθωσε να δημιουργήσει σχέσεις με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Μαρόκο.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πραγματικό συμφέρον εθνικής ασφάλειας για την προώθηση της ομαλοποίησης μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας», είπε ο Μπλίνκεν τη Δευτέρα σε ομιλία του στην Επιτροπή Δημοσίων Υποθέσεων του Αμερικανικού Ισραήλ στην Ουάσιγκτον. «Πιστεύουμε ότι μπορούμε και όντως πρέπει να παίξουμε αναπόσπαστο ρόλο στην προώθησή του».

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είπε ότι ο Μπλίνκεν θα συζητήσει επίσης με τους Σαουδάραβες ομολόγους του τις ευκαιρίες για περιφερειακή αποκλιμάκωση, συμπεριλαμβανομένου του Σουδάν. Η κυβέρνηση πιστώνει στη Σαουδική Αραβία ότι βοήθησε στην εκκένωση των εγκλωβισμένων Αμερικανών πολιτών και διοργάνωσε συνομιλίες μεταξύ των αντιμαχόμενων Σουδανών στρατηγών.

Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι χρειάζονται επίσης τη συνεργασία της Σαουδικής Αραβίας για να τερματιστεί ο πόλεμος στην Υεμένη, όπου μια ασταθής εκεχειρία που επιτεύχθηκε πέρυσι μεταξύ της κυβέρνησης που υποστηρίζεται από τη Σαουδική Αραβία και των ανταρτών Χούτι που ευθυγραμμίζονται με το Ιράν έχει σταματήσει σε μεγάλο βαθμό τις μάχες που έχουν σκοτώσει περισσότερους από 150.000 ανθρώπους από το 2014.

«Αυτό που θα δείτε σε αυτό το ταξίδι είναι ένα όραμα της σχέσης ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας που έχει τις ρίζες του στους ιστορικούς βασικούς πυλώνες της συνεργασίας μας σε τομείς όπως η άμυνα και η ασφάλεια και η αντιτρομοκρατία», είπε στους δημοσιογράφους ο Αναπληρωτής Βοηθός Γραμματέας των ΗΠΑ για Υποθέσεις Αραβικής Χερσονήσου, Ντάνιελ Μπενάιμ.

Την Πέμπτη, ο Μπλίνκεν και ο Σαουδάραβας ομόλογός του, πρίγκιπας Φαϊσάλ Μπίν Φάρχαν Αλ-Σαούντ θα φιλοξενήσουν από κοινού μια συνάντηση σε υπουργικό επίπεδο του παγκόσμιου συνασπισμού κατά του Ισλαμικού Κράτους. Ο Μπλίνκεν θα συμμετάσχει επίσης σε μια συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, ενώ θα βρίσκεται στη σαουδική πρωτεύουσα.

Ο Μπλίνκεν αναμένεται επίσης να συναντηθεί με τον ντε φάκτο ηγέτη της χώρας, τον διάδοχο του θρόνου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.

Η επίσκεψή του έρχεται σχεδόν ένα χρόνο μετά την άκρως ελεγχόμενη γροθιά του προέδρου Τζο Μπάιντεν με τον πρίγκιπα διάδοχο στη Τζέντα. Το ταξίδι του Ιουλίου του 2022 αντιπροσώπευε μια ανατροπή για τη διοίκηση μακριά από την εκστρατεία του Μπάιντεν να αντιμετωπίσει τη Σαουδική Αραβία σαν παγκόσμιο «παρία» και προς μια προληπτική δέσμευση με τον μεγαλύτερο εξαγωγέα πετρελαίου στον κόσμο.

Ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ, οι Μπρετ Μακγκέρκ και Άμος Χοχστάιν, έκαναν πολλά ταξίδια στο βασίλειο και ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Τζέικ Σάλιβαν ταξίδεψε εκεί στις 7 Μαΐου σε μια επίσκεψη που εν μέρει είχε ως στόχο να εξασφαλίσει την εξομάλυνση μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν υποβάθμισε τις προσδοκίες, αλλά επισημαίνει τη σταδιακή πρόοδο μεταξύ των δύο χωρών. Μια εκκρεμής συμφωνία θα επιτρέψει στους μουσουλμάνους πολίτες του Ισραήλ να πάρουν απευθείας πτήσεις προς τη σαουδική πόλη Μέκκα για το προσκύνημα του Χατζ.

Η τιμή που ζητά η Σαουδική Αραβία για την πλήρη εξομάλυνση με το Ισραήλ φέρεται να περιλαμβάνει εγγυήσεις ασφαλείας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αυξημένες πωλήσεις όπλων και υποστήριξη για ένα μη στρατιωτικό πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας που θα περιλαμβάνει εμπλουτισμό ουρανίου.

«Οι Σαουδάραβες προφανώς θέλουν κάτι από τις Ηνωμένες Πολιτείες που θα  έχει στρατηγικό και οικονομικό όφελος», είπε ο Ντέιβιντ Σένκερ, ανώτερος αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τη Μέση Ανατολή επί διακυβέρνησης Τραμπ, ο οποίος τώρα βρίσκεται στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον για την Πολιτική Εγγύς Ανατολής. 

«Αλλά θέλουν ορισμένα πράγματα από τις Ηνωμένες Πολιτείες στα οποία ο πρόεδρος δεν μπορεί να δεσμευτεί, επειδή όλα αυτά απαιτούν υποστήριξη από το Κογκρέσο», τόνισε ο Σένκερ.

Η στενότερη αμυντική συνεργασία με τη Σαουδική Αραβία θα ήταν δύσκολη υπόθεση στο Κογκρέσο, όπου οι σχέσεις επιδεινώθηκαν μετά τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι και τη σαρωτική καταστολή του Μπιν Σαλμάν. Ο Μπενάιμ του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αρνήθηκε να πει την Παρασκευή εάν ο Μπλίνκεν θα ζητήσει συγκεκριμένες δεσμεύσεις για τα δικαιώματα από τους Σαουδάραβες αξιωματούχους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του, λέγοντας μόνο ότι «τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν πυλώνα του τρόπου με τον οποίο αυτή η κυβέρνηση συνεργάζεται με χώρες σε όλο τον κόσμο και σε αυτήν την περιοχή».

Ο Μπλίνκεν φτάνει στη Σαουδική Αραβία τη στιγμή που η περιοχή φαίνεται να πλησιάζει την Κίνα – τον μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο και τον μεγαλύτερο αγοραστή πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία – ως αντιστάθμισμα έναντι του μειωμένου ρόλου των ΗΠΑ στον αραβικό κόλπο.

Σε ένδειξη της μεταβαλλόμενης περιφερειακής δυναμικής ισχύος, οι μέχρι πρόσφατα αντίπαλοι Σαουδική Αραβία και Ιράν ανακοίνωσαν τον Μάρτιο μια συμφωνία με τη μεσολάβηση του Πεκίνου για την αποκατάσταση των δεσμών μετά από επτά χρόνια. Το Ριάντ βρίσκεται επίσης σε συνομιλίες για να ενταχθεί στο λεγόμενο μπλοκ των αναπτυσσόμενων οικονομιών BRICS που σήμερα αποτελείται από τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει υποβαθμίσει τις ανησυχίες για την διευρυνόμενη επιρροή της Κίνας στον Κόλπο, αλλά λαμβάνει μέτρα για να στηρίξει τους δεσμούς της με τη Σαουδική Αραβία, την οποία θεωρεί σημαντικό περιφερειακό αντίβαρο στο Ιράν.