Συνάντηση Ερντογάν Πούτιν στο Σότσι
Κατά την επίσκεψή του στο Σότσι σήμερα Δευτέρα, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ως πρωταρχικό στόχο να βελτιώσει τη σχέση του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, η οποία παρουσίασε ανοιχτές ρωγμές τους τελευταίους μήνες.
Διάφορα βήματα της Άγκυρας, συμπεριλαμβανομένων των διμερών επισκέψεων με την Ουκρανία και το άνοιγμα του δρόμου για την επέκταση του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, έχουν εντείνει τη ρωσική δυσπιστία προς τον Ερντογάν σύμφωνα με ειδικούς και αναλυτές.
Ο Ερντογάν τώρα, λίγο πριν τη συνάντηση της ομάδας των G20 στην Ινδία, αναζητά μια διεθνή ιστορία επιτυχίας αποκαθιστώντας τη συμφωνία με τη Μόσχα η οποία επέτρεπε στην Ουκρανία να μεταφέρει τα σιτηρά της στις παγκόσμιες αγορές μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Η Μόσχα τερμάτισε τη συμφωνία στις 17 Ιουλίου, αφήνοντας ουσιαστικά έκθετο τον Ερντογάν, ο οποίος είχε μεσολαβήσει με τον ΟΗΕ πέρυσι και είχε κερδίσει τα εύσημα από τη διεθνή σκηνή. Επείγει λοιπόν η αποκατάσταση της συμφωνίας, η οποία θα βάλει ξανά τον Ερντογάν στο προσκήνιο όταν θα παρευρεθεί στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη στις 18 και 19 Σεπτεμβρίου.
Η επίπληξη της τουρκικής πλευράς από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ πρόσφατα για τις συγκρούσεις που έκαναν οι Τούρκοι εισβολείς στα κατεχόμενα της Κύπρου – μια κατοχή που συνεχίζεται από το 1974- και των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ ενίσχυσε την ανάγκη του Ερντογάν για θετική ατμόσφαιρα.
Υπενθυμίζουμε πως ο Ερντογάν είχε ανακοινώσει τον Ιούλιο, κατά τη διάρκεια επίσκεψης του Ουκρανού προέδρου Β.Ζελένσκι στην Τουρκία, ότι ο Πούτιν θα πήγαινε στην Άγκυρα τον Αύγουστο για να συζητήσει τη συμφωνία για τα σιτηρά. Ωστόσο, η επίσκεψη δεν πραγματοποιήθηκε και τώρα ο Ερντογάν πηγαίνει στο Σότσι για να συναντηθεί με τον Ρώσο πρόεδρο.
Πριν από τη συνάντηση των δυο ηγετών, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν ταξίδεψε στη Μόσχα προκειμένου για συνομιλίες με τον Ρώσο ομόλογό του, Σεργκέι Λαβρόφ, για να επεξεργαστεί τις λεπτομέρειες αυτής της επίσκεψης και να διερευνήσει τις πιθανότητες που προκύπτουν για μια νέα συμφωνία για τα σιτηρά.
Ένταση στις ρωσοτουρκικές σχέσεις
Ειδικοί αναρωτιούνται για ποιο λόγο ο Ερντογάν επέμεινε να επισκεφθεί ο Πούτιν την Τουρκία όταν ήταν προφανές ότι ο Πούτιν δεν μπορούσε να εγκαταλείψει τη Ρωσία στον απόηχο των πρόσφατων εξελίξεων, στις οποίες εμπλέκεται η ομάδα Wagner αλλά και ο εκλιπών ηγέτης της, Γεβγκένι Πριγκόζιν.
Ο καθηγητής διεθνών σχέσεων Ιλτέρ Τουράν από το Πανεπιστήμιο Bilgi της Κωνσταντινούπολης μιλώντας στο Al-Monitor είπε πως «Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι ο Πούτιν δεν μπορεί να ταξιδέψει πουθενά αυτή τη στιγμή. Ωστόσο, επειδή έχει τον πλήρη έλεγχο των τουρκικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, μπορεί να περιγράψει την ιστορία με όποιον τρόπο θέλει για το εγχώριο κοινό του».
Ο Τουράν υπογράμμισε ότι ήταν ο Πούτιν που όρισε τη συνάντηση. «Όχι μόνο αντανακλούσε τη δυσαρέσκειά του για την Τουρκία με αυτόν τον τρόπο για τις πρόσφατες εξελίξεις, αλλά έδειξε επίσης ότι βρίσκεται σε υψηλότερο σκαλοπάτι όσον αφορά τους δεσμούς με την Τουρκία».
Ο Χακάν Ακσάι, κορυφαίος Τούρκος ειδικός για τη Ρωσία, είπε ότι σχεδόν κανένας στη Μόσχα δεν εμπιστεύεται πλέον τον Ερντογάν. Τροφοδοτημένοι από μια κοινή αντιπάθεια προς τη Δύση, ο Ερντογάν και ο Πούτιν ήθελαν προηγουμένως να καλλιεργήσουν μια εργασιακή σχέση. Ωστόσο, ο Ακσάι θεωρεί ότι η Μόσχα πιστεύει ότι ο Ερντογάν «άλλαξε μετά την επανεκλογή του στρέφοντας το πρόσωπό του στη Δύση». Σύμφωνα με τον ίδιο η κατηγορία για κακή πίστη επανεμφανίστηκε όταν η Άγκυρα απελευθέρωσε τους Ουκρανούς διοικητές που αιχμαλωτίστηκαν από τη Ρωσία, οι οποίοι στάλθηκαν στην Τουρκία στο πλαίσιο μιας συμφωνίας ανταλλαγής κρατουμένων, υπό τον όρο ότι θα έμεναν εκεί. Το γεγονός ότι οι διοικητές αφέθηκαν ελεύθεροι και παραδόθηκαν στον Ζελένσκι κατά την επίσκεψή του στην Τουρκία στις 7 Ιουλίου απλώς ενίσχυσε την οργή της Ρωσίας.
Άλλες εξελίξεις που αύξησαν τη δυσπιστία προς τον Ερντογάν στη Μόσχα περιλαμβάνουν την υποστήριξη της Άγκυρας στην προσπάθεια του Κιέβου για ένταξη στο ΝΑΤΟ κατά την επίσκεψη του Ζελένσκι. Η αποχώρηση του Πούτιν από τη συμφωνία για τα σιτηρά, η παραμονή του Ερντογάν σε εικασίες σχετικά με μια πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση και η επιδρομή σε τουρκικό φορτηγό πλοίο με προορισμό την Ουκρανία από τις ρωσικές δυνάμεις τον Αύγουστο θεωρήθηκαν όλα ως σημάδια ρωσικής δυσαρέσκειας.
Ο Ερντογάν δεν έκρυψε στο παρελθόν τις επιθυμίες του για μια στρατηγική εταιρική σχέση με τη Ρωσία για να αντισταθμίσει τις επιδεινούμενες σχέσεις του με τη Δύση. Ωστόσο, οι σοβαρές διαφορές μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας πάντα καθιστούσαν αυτήν την προοπτική δύσκολη, αν όχι αδύνατη.
Τα διακυβεύματα της συμφωνίας για τα σιτηρά- Τα παιχνίδια της Ρωσίας και η Ρουμανία
Περί οικονομίας
Ο Τούρκος ηγέτης φαίνεται να έχει αλλάξει ρότα τώρα και προσεγγίζει ξανά τη Δύση.Η Άγκυρα και η Μόσχα έχουν οικονομικούς δεσμούς αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, αλλά αυτό δεν βοήθησε στην εξομάλυνση των διαφορών σε θέματα που κυμαίνονται από τη Συρία έως τη Λιβύη και από τον Καύκασο έως την Κύπρο.
Οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι παρά τις διαφορές του με τον Ερντογάν, ο Πούτιν δεν έχει την πολυτέλεια να υπονομεύσει πλήρως τους δεσμούς με την Τουρκία. Ωστόσο, παραμένει ανοιχτό το ερώτημα εάν είναι διατεθειμένος να δώσει στον Ερντογάν το δώρο μιας νέας συμφωνίας για τα σιτηρά πριν από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.
Μετά τη συνάντησή του με τον Φιντάν στη Μόσχα την Πέμπτη, ο Λαβρόφ τόνισε ότι η χώρα του δεν θα επιστρέψει στη συμφωνία εάν οι δυτικές πρωτεύουσες δεν παράσχουν ορισμένες εγγυήσεις για τις ρωσικές εξαγωγές λιπασμάτων και σιτηρών.
Ένα αδιέξοδο στη συμφωνία για τα σιτηρά, είπε ο Τουράν, «θα είναι ιδιαίτερα ατυχές για τον Ερντογάν, ο οποίος αναζητά τρόπους να δείξει στη Δύση ότι είναι ο ενδιάμεσος με τη Ρωσία και ότι η Τουρκία είναι ένας απαραίτητος σύμμαχος για αυτούς».
Η Ρωσία πρόσφερε επίσης μια εναλλακτική συμφωνία σιτηρών, βάσει της οποίας θα έστελνε ένα εκατομμύριο τόνους σιτηρών στην Τουρκία σε μειωμένη τιμή, με οικονομική υποστήριξη από το Κατάρ, για επεξεργασία στην Τουρκία και αποστολή σε χώρες που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
Οι αναλυτές πιστεύουν ότι ο Ερντογάν θα αντιμετωπίσει μια δύσκολη μάχη στην προσπάθεια να πουλήσει αυτή την πρόταση στο Κίεβο και τους δυτικούς υποστηρικτές του, οι οποίοι πιστεύουν ότι η Ρωσία προτείνει να στείλει τα σιτηρά που έκλεψε από εδάφη που κατέλαβε στην Ουκρανία.
