Τι μπορεί να σημαίνουν οι τελευταίες συγκρούσεις της Γάζας και ποια είναι η λύση;

Δημήτριος Τσαϊλάς* 

Όπως σε κάθε άλλη στρατιωτική σύγκρουση, το πεδίο των διπλωματικών δραστηριοτήτων στον πόλεμο Ισραήλ εναντίον της Χαμάς καθορίζεται από τη δυναμική στο πεδίο της μάχης. Και τα δύο μέρη αγωνίζονται να δημιουργήσουν έναν ευνοϊκό «στρατιωτικό ορίζοντα εκκίνησης» για τις διαπραγματεύσεις ενόψει των πολεμικών τους στόχων. Το Ισραήλ συνεχίζει να προσπαθεί να εξουθενώσει την οργάνωση Χαμάς μέσω αποκλεισμού και καταστροφής. Η Χαμάς θέλει να αποτρέψει ακριβώς αυτό απελευθερώνοντας ομήρους και παίζοντας με τον χρόνο. Ο στόχος αυτής της στρατηγικής φαίνεται να είναι να παγώσει ο πόλεμος κατά προσέγγιση κατά μήκος της τρέχουσας γραμμής του μετώπου. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ηγετικής ομάδας της Χαμάς, το Ισραήλ θα αποδυναμωνόταν σημαντικά πολιτικά σε αυτή την περίπτωση καθώς θα αδειάζαν οι μπαταρίες συμπόνιας προς τους Ισραηλινούς όσο συνεχίζονται οι βομβαρδισμοί με απώλειες Παλαιστινίων αμάχων. Η Χαμάς, από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το διάλειμμα για να επανατοποθετηθεί και να συνεχίσει την πολιτική της αποσταθεροποίησης προς τη γειτονική περιοχή με τη συνδρομή της Χεζμπολάχ, πιθανώς και με τη μορφή ενός νέου πολέμου.

Ποιος θα επικρατήσει σε αυτόν τον πόλεμο;

Στο μέλλον, όπως και στους προηγούμενους πολέμους, η κατάχρηση των οπλικών συστημάτων θα χρησιμοποιούνται χωρίς δισταγμό από δόλιους μαχητές στον σκοπό να επιβάλλουν ο ένας στον άλλο τη θέλησή τους. Η πιθανότητα, η αβεβαιότητα, η ομίχλη του πολέμου, η τριβή και τα τρομερά πάθη συγκαταλέγονται στη λεγεώνα των παραγόντων που εκτρέπουν τον πόλεμο από οποιαδήποτε ομαλή ή προβλέψιμη πορεία. Ο πόλεμος κατοικεί στη σφαίρα της πολυπλοκότητας.

Την περίοδο πριν και κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου υπήρξαν αρκετοί ψευδοπροφήτες για το πώς θα εξελισσόταν. Κάποιοι έλεγαν το 1939 ότι η γραμμή Μαζινώ ήταν απόρθητη και ότι το ρωσο-γερμανικό σύμφωνο είχε βάλει τέλος στην επέκταση του Χίτλερ προς τα ανατολικά. Στις αρχές του 1940 μας έλεγαν ότι οι μέρες του πολέμου των τανκς είχαν τελειώσει. Στα μέσα του 1940 μας έλεγαν ότι οι Γερμανοί θα εισέβαλαν αμέσως στη Βρετανία. Στα μέσα του 1941 ο Κόκκινος στρατός θα αναδιπλωθεί σε έξι εβδομάδες. Τον Δεκέμβριο του 1941, ότι η Ιαπωνία θα κατέρρεε μετά από ενενήντα ημέρες. Τον Ιούλιο του 1942, ότι η Αίγυπτος χάθηκε. Και η λίστα των άστοχων προβλέψεων μπορεί να καταντήσει ολόκληρος τόμος.

Αλλά ας δούμε ποιες λύσεις μπορούν να δοθούν ώστε να επικρατήσει ειρήνη στους “Αγίους Τόπους”

Οι ρασιοναλιστές ουτοπιστές προκρίνουν ως λύση, ένα κράτος με ίσα δικαιώματα, αλλά στην πράξη αυτό είναι αδύνατο. Οι Άραβες και οι Εβραίοι είναι περίπου ισάριθμοι μεταξύ της Ιορδανίας και της Μεσογείου. Ακόμη και οι κοσμικοί Ισραηλινοί Εβραίοι θέλουν το κράτος τους να είναι Εβραϊκό. Όμως δεν μπορεί να είναι εβραϊκό εάν υπάρχει μόνο ένα κράτος. Ούτε οι Παλαιστίνιοι είναι διατιθέμενοι να προσφέρουν στους Εβραίους ίσα δικαιώματα σε ένα κράτος Παλαιστινιακό αφού όπως ισχυρίζονται τους στερήθηκε για 75 χρόνια η ελευθερία στο Ισραήλ, τη Δυτική Όχθη και τη Γάζα.

Κάποιοι υποστηρικτές του επαναστατικού ρεύματος, υποστηρίζουν την αλλαγή συνόρων και πληθυσμών. Επιθυμούν όμως, η Αίγυπτος να πάρει τη Γάζα πίσω και η Ιορδανία να πάρει πίσω τη Δυτική Όχθη; Το πρόβλημα δεν είναι ούτε το Κάιρο ούτε το Αμμάν αν θέλουν τους Παλαιστινίους ή την περιοχή που καταλαμβάνουν. Η Αίγυπτος έχει ήδη αρκετά προβλήματα στη χερσόνησο του Σινά με ισλαμιστές εξτρεμιστές. Οπότε εκτιμάται ότι δεν θα επιθυμούσε να φιλοξενήσει τη Χαμάς, η οποία προέρχεται από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Η Ιορδανική μοναρχία εκτιμά ότι έχει ήδη αρκετούς Παλαιστινίους, οι οποίοι αποτελούν περίπου το 50% του πληθυσμού. Η διοίκηση των Παλαιστινίων στους θύλακες τους στη Δυτική Όχθη θα ήταν μια τεράστια πρόκληση για το Αμμάν. Οπότε προτείνεται η δημιουργία δύο κρατών πλήρως ανεξάρτητα με την δυτική Ιερουσαλήμ πρωτεύουσα του Ισραήλ και την ανατολική της Παλαιστίνης. Πλήρη αποχώρηση εποίκων- Ισραηλινών από τη Δυτική Όχθη.

Υπάρχει φυσικά η ρεαλιστική λύση τριών κρατών: η Γάζα, το Ισραήλ και η Δυτική Όχθη. Η πολιτική ανάπτυξη της Γάζας για περισσότερο από μια δεκαετία ήταν ανεξάρτητη από την Παλαιστινιακή Αρχή, της οποίας οι προσπάθειες περιορίζονται σε μεγάλο βαθμό στη Δυτική Όχθη. Οι δύο παλαιστινιακές οντότητες είναι πολύ διαφορετικές. Η Γάζα μια περιοχή χωρίς ισραηλινή παρουσία, ενώ η Δυτική Όχθη είναι μια μίξη παλαιστινιακών κοινοτήτων που περιβάλλεται από ένοπλους ισραηλινούς οικισμούς και τον ισραηλινό στρατό. Η τρέχουσα κατάσταση από πολλές απόψεις είναι δύσκολο να διακριθεί ως λύση ενός κράτους αφού είναι ξεκάθαρο ότι οι κοινότητες θα επιβίωναν με άνισα δικαιώματα.

Τέλος ας δούμε μια θεώρηση με εκτίμηση και των τριών ρευμάτων σκέψεις.

Τι θα λέγατε για τέσσερα κράτη; Αυτό θα ήταν η Γάζα, το Εβραϊκό Ισραήλ και η Δυτική Όχθη, οι Παλαιστίνιοι με ισραηλινή ιθαγένεια και οι Παλαιστίνιοι της Δυτικής Όχθης. Αυτό μοιάζει επίσης με την τρέχουσα κατάσταση, διότι οι Παλαιστίνιοι με ισραηλινή ιθαγένεια δεν έχουν ίσα δικαιώματα ή οφέλη, και δεν διαθέτουν τις δικές τους κυβερνητικές δομές. Η δημιουργία τέτοιων δομών με εκτελεστική και νομοθετική αρχή θα ήταν τεράστιο πρόβλημα για το Ισραήλ, αλλά είναι η φυσική πορεία δράσης τώρα που ο τελευταίος πόλεμος της Γάζας έχει ξυπνήσει την πολιτική συνείδηση των Παλαιστινίων που ζουν στο Ισραήλ.

Συμπεράσματα

Οι διεθνής κοινότητα έχει βρει όλα τα μέρη σε σύγκρουση και τους ηγέτες απρόθυμους να υποστηρίξουν μια ισχυρή, δίκαιη, μόνιμη και βιώσιμη λύση στο Μεσανατολικό ζήτημα. Σίγουρα αυτό δεν θα είναι εύκολο Όλοι όσοι συμμετέχουν στη δημιουργία ειρήνης στη Μέση Ανατολή είναι βέβαιο ότι θα κάνουν λάθη και θα υποστούν απογοητεύσεις. Όλοι πρέπει να ξεπεράσουν την παρουσία του μίσους και του φανατισμού, και τις αναμνήσεις από φρικτές τραγωδίες. Όλοι πρέπει να αντιμετωπίσουν οδυνηρές επιλογές και αποτυχίες στις διαπραγματεύσεις.

Οποιοσδήποτε μπορεί να έχει τις προτιμήσεις του μεταξύ αυτών των επιλογών, όπως μπορεί να υπάρχουν και άλλες. Αυτό όμως που μπορεί να καθοδηγήσει μια βιώσιμη λύση είναι τα ίσα δικαιώματα. Δηλαδή δύο κράτη με ίσα δικαιώματα για τους Εβραίους και τους Παλαιστίνιους και στα δύο κράτη. Αλλά παραδέχομαι ότι είναι το πιο δύσκολο σχέδιο καθώς ποτέ δεν μπορεί να φανταστεί κανείς τη διαδρομή προς αυτό το αποτέλεσμα.

Όσον αφορά τον πόλεμο καθ’ εαυτού, όποια πλευρά επιμελείται την καλύτερη μαχητική κουλτούρα, την κουλτούρα της ικανότητας και το ήθος της επιθετικότητας θα βελτιώσει τις προοπτικές της επιτυχίας.

*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI). Συγγραφέας του βιβλίου «Ο Σύγχρονος Πόλεμος» Προκλήσεις για την Ελληνική Ασφάλεια. Εκδόσεις Ινφογνώμων.