Στη Ρωσία του Πούτιν η κατάδοση είναι εργαλείο εθνικής ενότητας και τρόπος εκδίκησης

The Wall Street Journal

Τον Ιούνιο επιβλήθηκε στην Kamilla Mourashova πρόστιμο 30.000 ρούβλια, σχεδόν 300 ευρώ. Ενας άγνωστος που ταξίδευε στο ίδιο τρένο μαζί της την κατήγγειλε στην αστυνομία για κάτι κονκάρδες που είχε στην κόκκινη τσάντα που χρησιμοποιεί καθημερινά.

Μία από αυτές ήταν το σύμβολο της ειρήνης. Μία άλλη έγραφε «Όχι στον πόλεμο» ενώ η τρίτη απεικόνιζε ένα μπλε ουρανό και ένα κίτρινο χωράφι με σιτάρι – τα χρώματα της ουκρανικής σημαίας.

Ο καταδότης τράβηξε φωτογραφία της Kamilla Mourashova στο βαγόνι του τρένου και την κατέθεσε στις αρχές. Η ίδια λέει ότι δεν περίμενε ποτέ ότι θα της συμβεί κάτι τέτοιο.

Η Kamilla Mourashova είναι ανάμεσα στους αναρίθμητους Ρώσους που πέφτουν θύματα κατάδοσης από συναδέλφους ή αγνώστους. Η πρακτική ήταν κοινή κατά τη σοβιετική εποχή, ιδιαίτερα κατά την εποχή του δικτάτορα Ιωσήφ Στάλιν, όταν οι πολίτες ενθαρρύνονταν να καταδίδουν όσους κατηγορούνταν ως «εχθροί του κράτους».

Το «Donos», η κατάδοση στα ρώσικα, έχει κερδίσει σε δημοτικότητα από τότε που το Κρεμλίνο διέταξε την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Λιγότερο από ένα μήνα μετά την έναρξη του πολέμου, ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν προέτρεψε τους πολίτες να καταδίδουν οποιονδήποτε δεν υποστήριζε πλήρως την πολεμική προσπάθεια και εξηγούσε, σε τηλεοπτική εκπομπή, ότι εάν η Δύση προσπαθούσε να διχάσει την ρωσική κοινωνία, «ο ρωσικός λαός θα μπορούσε πάντα να διακρίνει μεταξύ αληθινών πατριωτών και αποβρασμάτων ή προδοτών, τους οποίους απλώς θα φτύνει, σαν έντομα, που τυχαίνει να πετάνε γύρω από το στόμα τους.»

«Μια τέτοια φυσική και αναγκαία αυτοκάθαρση της κοινωνίας», συνέχισε, «θα ενισχύσει τη χώρα μας, την αλληλεγγύη μας, τη συνοχή μας και την ανταπόκρισή μας σε κάθε δυσκολία. »

Έκτοτε, πολλοί Ρώσοι απάντησαν με ενθουσιασμό καταδίδοντας όποιον πιστεύουν ότι απαξίωσε τον ρωσικό στρατό, επέκρινε αυτό που το Κρεμλίνο αποκαλεί ειδική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία ή έδειξε οποιοδήποτε σημάδι υποστήριξης προς την Ουκρανία.

«Αν ο πρόεδρος σας λέει ότι υπάρχουν εχθροί, τότε πρέπει να προσπαθήσετε να τους βρείτε», εξηγεί η Alexandra Arkhipova, μια κοινωνικο-ανθρωπολόγος που μελετά την πρακτική της κατάδοσης και τώρα ζει στην Ευρώπη. Η ίδια είχε καταδοθεί τουλάχιστον επτά φορές.

Για κάποιους, η κατάδοση είναι η έκφραση του αληθινού πατριωτισμού. Θεωρούν τους εαυτούς τους νόμιμους πληροφοριοδότες, λέει η κ. Arkhipova. Άλλοι το χρησιμοποιούν για να επιλύσουν διαφορές καταγγέλλοντας τους εχθρούς τους στις αρχές, είτε αντιτίθενται στον πόλεμο είτε όχι.

Μια γιαγιά καταδόθηκε ότι φύτεψε μπλε και κίτρινα λουλούδια, μια νεαρή κοπέλα αναφέρθηκε ότι φορούσε κορδέλες στα ίδια χρώματα στα μαλλιά της και σε έναν άνδρα επιβλήθηκε πρόστιμο αφού οι γείτονες ενημέρωσαν τις αρχές ότι άκουγε τον εθνικό ύμνο της Ουκρανίας και ότι μπορούσε ακούγεται από τα ανοιχτά παράθυρα του διαμερίσματός του.

Στοιχεία από το Roskomnadzor, το κρατικό όργανο λογοκρισίας, δείχνουν ότι η υπηρεσία έλαβε 283.789 αναφορές από πολίτες το 2022, οι οποίοι ανησυχούσαν κυρίως για τη «δημοσίευση παράνομων πληροφοριών στο διαδίκτυο», όπως ψευδείς πληροφορίες για τη στρατιωτική εκστρατεία της Ρωσίας στην Ουκρανία και απαιτούσαν την απόσυρσή τους. Πρόκειται για αύξηση άνω του 25% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, με τη μεγαλύτερη αύξηση να σημειώνεται τον μήνα που ακολούθησε την εισβολή.

Το γεγονός ότι οι πληροφοριοδότες δεν υποχρεούνται πάντα να καταθέτουν στο δικαστήριο επιτρέπει να διατυπώνονται ισχυρισμοί που είναι απλώς φανταστικοί, σύμφωνα με δικηγόρους που εκπροσωπούν πελάτες που δικάζονται για αυτού του είδους τις κατηγορίες.