Πώς επηρεάζεται η περιφερειακή επιρροή Ελλάδας και Τουρκίας;
Δημήτριος Τσαϊλάς*
Η πρόσφατη βίαιη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς στη Γάζα δείχνει από τη μια πλευρά την εύθραυστη επιρροή της Τουρκίας, και από την άλλη την ενίσχυση της Ελληνικής επιρροής. Η σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης είναι ένα από τα κρίσιμα σημεία συζήτησης της εξωτερικής πολιτικής τόσο στην Τουρκία όσο και στην Ελλάδα. Η θέση της Τουρκίας ως υπερασπιστού των Παλαιστινίων βοήθησε την Τουρκία να κερδίσει τη συμπάθεια μεταξύ των Αράβων πολιτών. Ωστόσο, μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες επιδίωξης επέκτασης του ρόλου της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή, η Άγκυρα υπήρξε ένας περιθωριακός παράγοντας στην τελευταία κλιμάκωση. Παρά τις αρχικές προσπάθειες διαμεσολάβησης της Άγκυρας, το Κατάρ έγινε ο αποφασιστικός παράγοντας στις διαπραγματεύσεις ομήρων και τις συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός, και η Αίγυπτος ηγείται των συνομιλιών για το άνοιγμα των συνόρων.
Όχι μόνο οι σχέσεις της Άγκυρας με τη Χαμάς φάνηκαν να έχουν μικρή αξία, αλλά η Άγκυρα έχει χάσει εδώ και πολύ καιρό την επιρροή στο Ισραήλ. Η Τουρκία συμπεριλαμβάνεται στις χώρες που έπαιξαν «κάπως αρνητικό» ρόλο στην εκτόνωση των εντάσεων ή στο να φέρουν τα δύο μέρη στο τραπέζι». Η πρόταση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών στις πρώτες μέρες του πολέμου για ένα σύστημα εγγυήσεων που θα περιλαμβάνει διεθνείς δυνάμεις και περιφερειακούς παράγοντες έχει λάβει ελάχιστη προσοχή. Η Τουρκία έχει ευθυγραμμιστεί σε μεγάλο βαθμό με την Αίγυπτο και τα κράτη του Κόλπου.
Χωρίς αποφασιστική επιρροή στις ελίτ της περιοχής, ισλαμιστές και μη, και με περιορισμένη δυνατότητα από τα οικονομικά της δεινά, η Τουρκία μένει αναμφισβήτητα σε μεγάλο βαθμό στη ρητορική. Η Άγκυρα έχει επικρίνει έντονα τη δυσανάλογη και αδιάκριτη απάντηση του Ισραήλ στις φρικιαστικές επιθέσεις της Χαμάς από τις πρώτες ημέρες της σύγκρουσης – ωστόσο διατήρησε οικονομικές σχέσεις με το Ισραήλ καθ’ όλη τη διάρκεια. Η Τουρκία επέκρινε επίσης την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες για την υποκριτική τους στάση παρέχοντας κατηγορηματική υποστήριξη στο Ισραήλ. Η κατηγορία της Άγκυρας για διπλά μέτρα και σταθμά συνοδεύεται εδώ και καιρό από κριτική για την αδικία του διεθνούς συστήματος. Στις 9 Δεκεμβρίου 2023, αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες άσκησαν βέτο σε ψήφισμα του ΟΗΕ για άμεση κατάπαυση του πυρός, ο Ερντογάν επανέλαβε την έκκλησή του για μεταρρύθμιση του Συμβουλίου Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών, το οποίο, όπως είπε, «έχει μετατραπεί σε προστάτη του Ισραήλ». Στην ίδια ομιλία, ο Ερντογάν επέκρινε επίσης τη Δύση ότι «κλείνει τα μάτια στον πολιτιστικό ρατσισμό, την ξενοφοβία και την ισλαμοφοβία» και σημείωσε ότι «οι όροι «τρομοκράτης» και «τρομοκρατία» έχουν μετατραπεί σε πρόσχημα για επίθεση στο Ισλάμ, υποτιμώντας Μουσουλμάνους και σφαγές αθώων».
Η Ελλάδα από την πλευρά της, έχει εφαρμόσει αυτό που λέμε «διαδοχικές» και «αθροιστικές» επιχειρήσεις. Οι διαδοχικές πράξεις έχουν γραμμικό χαρακτήρα. Οι τακτικές συμμετοχές των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων στις συμμαχικές και εταιρικές επιχειρήσεις για την ελευθερία των θαλασσών και τήρηση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου λαμβάνουν χώρα διαδοχικά, η μία μετά την άλλη στο χρόνο και στο χώρο, μέχρι να φτάσουμε στο στόχο μας. Κάθε ενέργεια εξαρτάται από αυτές που προηγήθηκαν και διαμορφώνει αυτές που θα ακολουθήσουν διαμορφώνοντας ισχυρές συνεργασίες και συμμαχίες.
Οι αθροιστικές πράξεις είναι κάτι το διαφορετικό. Οργανώνονται πολλές τακτικές εμπλοκές σε μια εκστρατεία διασποράς. Είναι μεμονωμένες ενέργειες που δεν συνδέονται μεταξύ τους σε χρόνο και χώρο. Τέτοιες μεμονωμένες εμπλοκές, όπως η διάσωση μεταναστών και η περίθαλψη των προσφύγων δεν βλάπτουν τον αντίπαλο, αλλά τα αποτελέσματα αθροίζονται. Επίσης η αναχαιτήσεις των παραβιάσεων και παραβάσεων φθείρουν τον αντίπαλο σιγά σιγά με σωρευτικό τρόπο αφού τον εκθέτουν διεθνώς. Σαφώς οι σωρευτικές πράξεις δεν είναι από μόνες τους αποφασιστικές. Ωστόσο, επιβεβαιώνουν επίσης ότι μπορούν να κάνουν τη διαφορά σε έναν αγώνα μεταξύ “περίπου ισόρροπων αντιπάλων”.
Και αυτή είναι η βασική αντίληψη που κρύβει αυτή η στρατηγική: ξεκινήστε αθροιστικά, προχωρήστε διαδοχικά. Ο υποψήφιος που έχει λιγότερη ισχύ χρειάζεται χρόνο για να οργανωθεί, να συγκεντρώσει ανθρώπινο δυναμικό, όπλα και πολεμικούς πόρους όλων των τύπων και να μάθει πώς να πολεμά. Αλλά δεν χρειάζεται και δεν πρέπει να παραμείνει στρατιωτικά παθητικός κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης. Ακριβώς το αντίθετο. Θα πρέπει να αντικρούει τον εχθρό σε κάθε ευκαιρία, εξασθενίζοντας τις επιρροές του. Με αυτόν τον τρόπο οι αδύναμοι περιορίζουν την αναντιστοιχία δυνάμεων – βελτιώνοντας τη θέση τους σε σχέση με τον εχθρό.
*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI). Συγγραφέας του βιβλίου «Ο Σύγχρονος Πόλεμος» Προκλήσεις για την Ελληνική Ασφάλεια. Εκδόσεις Ινφογνώμων
Ο ανταγωνισμός στις εγγύς Θάλασσες επαναπροσδιορίζει τη Στρατηγική
