Οι μαζορέτες της Χαμάς είναι παντού στο Instagram

Christina Buttons*

Quillette

Από τις 7 Οκτωβρίου οι νεαροί χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης κατακλύζονται από αναρτήσεις που παρουσιάζουν τους τρομοκράτες ως ήρωες της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Με την επίθεσή της στις 7 Οκτωβρίου, η Χαμάς έγινε υπεύθυνη για τη χειρότερη σφαγή Εβραίων που διαπράχθηκε μέσα σε μια μέρα μετά το Ολοκαύτωμα. Στη Δύση, οι πιο συνηθισμένες αντιδράσεις ήταν συναισθήματα θλίψης και αγανάκτησης. Ωστόσο, σε όλο τον κόσμο, δεν ήταν λίγοι οι εχθρικοί προς το Ισραήλ ακτιβιστές που βγήκαν στους δρόμους επαινώντας τους δολοφόνους ως «μάρτυρες» και «μαχητές της ελευθερίας». Πολλές από αυτές τις διαδηλώσεις ήταν ακόμη και ανοιχτά αντισημιτικές. Ακούστηκαν μέχρι και συνθήματα να «ξαναμπούνε οι εβραίοι στους θαλάμους αερίων».

Υπήρξαν πολλοί νέοι, ιδιαίτερα της προοδευτικής αριστεράς, που υποβάθμισαν, αγνόησαν, δικαιολόγησαν ή ακόμη και πανηγύρισαν τις ενέργειες της Χαμάς. Οι κατηγορίες για «γενοκτονία» και «εθνοκάθαρση» εκτοξεύονται χωρίς περίσκεψη τόσο κατά του Ισραήλ όσο και κατά των Εβραίων γενικότερα. Όπως ήταν αναμενόμενο, αυτή η εξέλιξη συνοδεύτηκε από σημαντική αύξηση των αντισημιτικών επιθέσεων.

Για το θέμα της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης, μια έρευνα Harris Poll και HarrisX που πραγματοποιήθηκε στα μέσα Οκτωβρίου μεταξύ 2.116 Αμερικανών ψηφοφόρων αποκαλύπτει ένα βαθύ χάσμα γενεών. Σύμφωνα με περίπου τους μισούς από τους ερωτηθέντες ηλικίας 18 έως 34 ετών, οι σφαγές Ισραηλινών αμάχων θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν από τα προβλήματα των Παλαιστινίων. Όσο πιο ψηλά ανεβαίνει κανείς στην ηλικιακή πυραμίδα, τόσο μειώνεται η έκφραση τέτοιων απόψεων. Μια παρόμοια τάση εμφανίζεται στις απαντήσεις και σε άλλες ερωτήσεις σχετικά με το Ισραήλ.

Ένα αποτέλεσμα που δεν μπορεί να αποδοθεί –τουλάχιστον, όχι εξ ολοκλήρου– στο πολιτικό κλίμα στις αμερικανικές πανεπιστημιουπόλεις, δεδομένου ότι μόλις το 35% των Αμερικανών ηλικίας 25 ετών και άνω έχουν πτυχίο. Ωστόσο, σχεδόν όλοι οι Αμερικανοί καταναλώνουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τη μία ή την άλλη μορφή. Και είναι σε αυτούς τους διαδικτυακούς χώρους που φαίνεται να διαδραματίζεται το μεγαλύτερο μέρος της ριζοσπαστικοποίησης υπέρ της τρομοκρατίας.

Το βίντεο είναι ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό μέσο προπαγάνδας. Από τις 7 Οκτωβρίου, τα κοινωνικά δίκτυα έχουν πλημμυρίσει από βίντεο που δημοσιεύονται από λογαριασμούς που συνδέονται με τη Χαμάς και παρακολουθούνται ευρέως. Μεταξύ όσων διαδίδουν τέτοια περιεχόμενα, ορισμένοι παρουσιάζονται ως «δημοσιογράφοι», παρόλο που γνωρίζουμε τις σχέσεις τους με τους ηγέτες της Χαμάς. Η πιο περιβόητη περίπτωση ήταν ο ανεξάρτητος φωτογράφος του CNN, Hassan Eslaiah, ο οποίος βιντεοσκοπήθηκε ακόμη και πίσω από έναν άνδρα της Χαμάς που κρατούσε μια χειροβομβίδα κατά τη διάρκεια της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου.

Για την προπαγάνδα υπέρ της Χαμάς, το Instagram είναι μια ιδιαίτερα ενεργή αρένα σήμερα. Από τα μέσα Νοεμβρίου, το hashtag #freepalestine είχε περισσότερες από 5,8 εκατομμύρια εμφανίσεις, πολύ μπροστά από τις 220.000 για το #standwithisrael. Το ίδιο ισχύει για το #gazaunderattack και τις 1,8 εκατομμύρια εμφανίσεις του, πάνω από δέκα φορές περισσότερες από τις 134.000 για το #israelunderattack.

Ενώ το Ισραήλ μπορεί να έχει το πάνω χέρι στον πόλεμο της Γάζας, είναι σαφές ότι η Χαμάς και οι σύμμαχοί της προσηλυτίζουν πολλούς νέους εκμεταλλευόμενοι παλιά και δοκισμασμένα αφηγήματα περί κοινωνικής δικαιοσύνης. Στο Instagram, όπως και σε πολλές άλλες πλατφόρμες, από το 2020 έχουμε δει μια χιονοστιβάδα slideshows που «εκπαιδεύουν» τους χρήστες σχετικά με τον «συστημικό ρατσισμό», την «αποαποικρατία» ή ακόμα και την ανάγκη για άτομα «εθνικών μειονοτικών ομάδων» να επισημαίνουν το «προβληματικό» χαρακτήρα των δυτικών κοινωνιών μας που διακατέχονται από την white supremacy. Μια φόρμουλα που αποδείχηκε εξαιρετικά αποδοτική για το κίνημα Black Lives Matter και που οι αντι-Ισραηλινοί επιδιώκουν να αντιγράψουν στις καμπάνιες τους υπέρ της Χαμάς.

Τόσες πολλές τεχνικές προπαγάνδας που προσωπικά αναγνωρίζω εύκολα γιατί, το 2020, ήμουν η ίδια υπεύθυνη για την επιλογή και τη δημιουργία περιεχομένου για έναν progressive λογαριασμό Instagram με περισσότερους από 730.000 ακόλουθους. Ο ρόλος μου ήταν να κρατάω τους followers αφοσιωμένoυς και εξοργισμένους. Όπως πολλοί αριστεροί της παλιάς σχολής, μπόρεσα να συνδέσω τον σύγχρονο αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη με μια ηθική προέκταση του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα. Με τον καιρό κατάλαβα ότι απλώς ενίσχυα τις αξίες των αριστεριστών ακαδημαϊκών με στόχο την καταστροφή των φιλελεύθερων αξιών. Μέρος αυτού του μαρξιστικής έμπνευσης ακτιβισμού συνίσταται στην ταξινόμηση ολόκληρων τμημάτων της ανθρωπότητας σε δύο μόνο κατηγορίες : «καταπιεστής» ή «καταπιεζόμενος». Οι Παλαιστίνιοι τοποθετούνται φυσικά στους «καταπιεζόμενους» και έτσι οι ακτιβιστές υποστηρίζουν οποιαδήποτε ενέργεια, όσο τερατώδης κι αν είναι, που παρουσιάζεται ως στρατηγική απελευθέρωσης.

Προκύπτει επίσης ότι το να είσαι “αγωνιστής της κοινωνικής δικαιοσύνης ενάντια στην καταπίεση” μπορεί να είναι πολύ επικερδής τομέας. Μεταξύ των πιο παραγωγικών διανομέων περιεχομένου αντι-ισραηλινής προπαγάνδας είναι το Institute for Middle East Understanding (IMEU), μια ένωση με έδρα την Καλιφόρνια που ιδρύθηκε από «ανήσυχους Αμερικανούς». Μέχρι σήμερα, ο λογαριασμός Instagram IMEU έχει σχεδόν 750.000 followers συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 200.000 που έχουν προκύψει μετά τις 7 Οκτωβρίου.

Σύμφωνα με τον Omar Baddar, διευθυντή επικοινωνίας του IMEU και υπάλληλο της ένωσης με αμοιβή ύψους 100.000 δολαρίων ετησίως, η σελίδα έχει την μεγαλύτερη «επιτυχία» ανάμεσα τους νέους. Κατά τη διάρκεια ενός διαδικτυακού σεμιναρίου που διοργανώθηκε το 2021, παρουσίασε τη στρατηγική του για την επεξεργασία «περιεχομένου κοινωνικής δικαιοσύνης» στο Instagram, αναφέροντας μελέτες που δείχνουν ότι οι Αμερικανοί στρέφονται όλο και περισσότερο στα κοινωνικά δίκτυα για την ενημέρωση τους. Και σημείωσε ότι, σε αντίθεση με τα παραδοσιακά μέσα (που χρησιμοποιούν γενικά αυστηρές τεχνικές ελέγχου δεδομένων και προσπαθούν να καλύψουν ειδήσεις με ισορροπημένο τρόπο), τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν πιο εύκολα την διάδοση του επιθυμητού «αφηγήματος». Για παράδειγμα ότι «το Ισραήλ, ως δύναμη κατοχής, είναι εγγενώς ο υποκινητής όλων των πράξεων βίας».

Και σε αυτό το σημείο, ένα βασικό μέρος αυτής της στρατηγικής είναι ο συσχετισμός παλιών αφηγημάτων με την σημερινή κουλτούρα της κοινωνικής δικαιοσύνης. «Ο φυλετικός διαχωρισμός είναι προφανώς μια έννοια που κατανοούν όλοι οι Αμερικανοί, και επομένως είναι πολύ χρήσιμο να εξηγηθούν οι παραλληλισμοί μεταξύ του ισραηλινού απαρτχάιντ και της εποχής του αμερικανικού», εξηγεί ο Baddar. Ακόμη και το να υπονοηθεί πώς η εκμετάλλευση του αισθήματος ενοχής των Αμερικανών σχετικά με τη δουλεία (και την ενοχή των λευκών, γενικότερα) θα μια καλή τακτική.

Όπως έχει επισημάνει το Jewish Institute for Liberal Values αυτός ο τύπος προσέγγισης μπορεί ακόμη να προσελκύσει και ορισμένες εβραϊκές ομάδες, πολλές από τις οποίες τείνουν να δίνουν προτεραιότητα σε συνθήματα και τσιτάτα κοινωνικής δικαιοσύνης έναντι των συμφερόντων του εβραϊκού λαού. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το Jewish Voice for Peace, του οποίου ο λογαριασμός στο Instagram ξεπερνά το ένα εκατομμύριο ακόλουθους.

Ο Sayf Abdeen, ο οποίος έκανε όνομα ως επικεφαλής επιτροπής για την διαφορετικότητα, και την συμπερίληψη στο London School of Economics, είναι ένας άλλος πλούσιος προπαγανδιστής που έγινε ειδικός στην προσέλκυση νέων που είναι τόσο εθισμένοι στο Instagram όσο και κακά πληροφορημένοι. Ο λογαριασμός του Let’s Talk Palestine κλείνει το μάτι σε μια άλλη δημοφιλή σελίδα, το So You Want to Talk About. Ο Abdeen σημειώνει ότι «ο θυμός ή η απογοήτευση είναι πολύ αποτελεσματικά για να κινητοποιήσουν τους ανθρώπους και να τραβήξουν την προσοχή». Και, όπως συμβουλεύει, μόλις πήξει η σάλτσα, το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να ξεκινήσετε ένα «κάλεσμα για δράση» που θα μεταμορφώσει τους απλούς νέους σε ακτιβιστές.

Όσον αφορά τις δράσεις, ο Baddar καλεί το κοινό του να συμμετάσχει σε καμπάνιες BDS («Boycott, Divestment and Sanctions») και, φυσικά, να δωρίσει χρήματα στο IMEU. Έτσι, η ομάδα έχει εντείνει τη δραστηριότητά της στο Instagram δημοσιεύοντας από τέσσερα έως οκτώ μηνύματα καθημερινά, όπου το καθένα περιγράφει το Ισραήλ ως τον μοναδικό επιτιθέμενο σε μια απρόκλητη επίθεση κατά των Παλαιστινίων (που φυσικά περιγράφεται ως «γενοκτονία»). Μια στρατηγική που έχει αποδειχθεί αποτελεσματική, αφού το IMEU έχει φτάσει να αποκτά περίπου 5.000 έως 10.000 νέα μέλη την ημέρα.

Έτσι, το IMEU είναι υπεύθυνο για δημοσιεύσεις που αρνούνται ή υποβαθμίζουν τη φρίκη της 7ης Οκτωβρίου, ακόμη και ενόψει των ιατροδικαστικών στοιχείων που επιβεβαιώνουν τις φρικαλεότητες που διέπραξε η Χαμάς. Μηνύματα που ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να δυσπιστούν σε πιο αξιόπιστες πηγές, συμπεριλαμβανομένου του Λευκού Οίκου, με προφανή στόχο να κρατήσουν τους χρήστες σε ένα περίβλημα προπαγάνδας. Οι αναρτήσεις του IMEU, που εσφαλμένα απέδιδαν την ευθύνη στο Ισραήλ για μια θανατηφόρα έκρηξη στις 17 Οκτωβρίου στο νοσοκομείο Al-Ahli Arabi στη Γάζα, δεν έχουν ακόμη διορθωθεί, ανεξάρτητα από το ότι γνωρίζουμε εδώ και εβδομάδες ότι οι θάνατοι – αριθμούνται σε δεκάδες, όχι σε εκατοντάδες όπως ισχυρίστηκε αρχικά η Χαμάς – ήταν το αποτέλεσμα ενός πύραυλου της Ισλαμικής Τζιχάντ από κακή εκτόξευση. Το ότι οι Παλαιστίνιοι σκότωσαν τους ίδιους τους πολίτες τους και στη συνέχεια προσπάθησαν να κατηγορήσουν το Ισραήλ δεν είναι προφανώς μέρος του προτιμώμενου «αφηγήματος» του IMEU.

Πολλά από τα δημοσιεύματα κατηγορούν το Ισραήλ ότι στόχευε νοσοκομεία και περιοχές που κατοικούνται από πολίτες, ενώ παραμελούν να αναφέρουν ότι η Χαμάς τα χρησιμοποιεί εδώ και πολύ καιρό ως αρχηγεία και αποθήκες πυρομαχικών. Ομοίως, το IMEU αγνοεί το γεγονός ότι η Χαμάς προτρέπει τους αμάχους να παραμείνουν στις πιο επικίνδυνες περιοχές και μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, αποτρέπει σωματικά τη διαφυγή μη μαχητών στην ασφαλέστερη νότια Γάζα. Μια ξεκάθαρη στρατηγική για τη μεγιστοποίηση των απωλειών των Παλαιστινίων αμάχων για σκοπούς προπαγάνδας.

Παρά τη χειραγώγηση και παραπλανητική φύση της προπαγανδιστικής εκστρατείας του IMEU, το Instagram –που ανήκει στη Meta Platforms, πρώην Facebook, Inc.– δεν φαίνεται να έχει λάβει κανένα μέτρο για να επαληθεύει, να διορθώνει ή να θέτει κάποιο πλαίσιο για τέτοιες δημοσιεύσεις. Την περασμένη άνοιξη, το IMEU δημοσίευσε ένα βίντεο το οποίο, σύμφωνα με την σελίδα, δείχνει «Ισραηλινούς στρατιώτες να επιτίθενται στους Παλαιστίνιους». Ένα βίντεο που έγινε viral μετά την κοινοποίησή του από την Αμερικανίδα βουλευτή Rashida Tlaib. Στην πραγματικότητα, το βίντεο έδειχνε ισραηλινούς αστυνομικούς να διαλύουν έναν καυγά μεταξύ Παλαιστινίων εφήβων. Το IMEU διέγραψε τελικά το μήνυμα.

Προς υπεράσπισή του, το Instagram δεν σχεδιάστηκε για να φιλοξενεί σοβαρές πολιτικές συζητήσεις. Κατά την έναρξη της λειτουργία του το 2010, η πλατφόρμα χρησιμοποιήθηκε κυρίως για την κοινή χρήση φωτογραφιών από τη φύση, τις διακοπές, τη μόδα, τα κατοικίδια, τις βόλτες για ψώνια και συνταγές μαγειρικής. Σε αντίθεση με το X, το Instagram δεν ενθαρρύνει τους χρήστες του να ενσωματώνουν συνδέσμους με δυνατότητα κλικ και να συμμετέχουν σε επιχειρήματα. Ως εκ τούτου, ο ρόλος που διαδραμάτισε το Instagram στη διαμόρφωση πολιτικών απόψεων και συμπεριφορών ήταν μέχρι στιγμής αντικείμενο λιγότερης επαγρύπνησης από το Facebook, το Twitter και το TikTok. Όπως δείχνει η περίπτωση του IMEU, αυτό πρέπει να αλλάξει.

*Christina Buttons is a Nashville-based artist.